надзьму́ты
1. наду́тый;
2. нахо́хленный;
1, 2 см. надзьму́ць;
3. перен., разг. (обиженный) наду́тый;
4. перен., разг. (важный) наду́тый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надзьму́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад надзьмуць.
2. перан.; у знач. прым. Важны, ганарысты, поўны пыхі. Важны надзьмуты Гунава павольна абышоў стол. Самуйлёнак.
3. перан.; у знач. прым. Пакрыўджаны, незадаволены, сярдзіты. Надзьмуты, злы, расчараваны, Ідзе пан Богут у свой двор. Колас. // Які выражае крыўду. Цяпер .. [Федзя] гаварыў сур’ёзна, і выгляд у яго быў надзьмуты. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наме́сці, ‑мяту, ‑мяцеш, ‑мяце; ‑мяцём, ‑мецяце; пр. намёў, ‑мяла, ‑мяло; заг. намяці; зак., чаго.
1. Падмятаючы, сабраць у нейкай колькасці. Намесці кучу смецця. Намесці сухога лісця.
2. Нанесці, надзьмуць ветрам (пра снег, пыл і пад.). Прыснілася вясна... А тут навокал Зноў гурбы снегу намяла зіма. Тарас. / у безас. ужыв. Каля нашай хаты намяло гурбу снегу да самай страхі. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гу́ба, ‑ы, ж.
Тоўсты, у форме капыта грыб, які паразітуе на дрэвах; чага.
губа́ 1, ‑ы́; мн. гу́бы, гу́б, Д ‑а́м; ж.
Скурна-мускульная рухомая складка, якая ўтварае край рота. Верхняя губа. Ніжняя губа. Сціснуць губы. Цмокаць губамі.
•••
Заячая губа — прыроджанае ненармальнае раздваенне верхняй губы ў чалавека.
З пенай на губах гл. пена.
Малако на губах не абсохла у каго гл. малако.
Надзьмуць губы гл. надзьмуць.
Развесіць губы гл. развесіць.
губа́ 2, ‑ы́; мн. гу́бы, губ, Д ‑а́м; ж.
Назва марскіх заліваў і бухт на поўначы СССР. Обская губа. Кандалакшская губа.
губа́ 3, ‑ы́; мн. гу́бы, губ, Д ‑а́м; ж.
Гіст. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная акруга ў Рускай дзяржаве 16–17 стст., якая адпавядала пазнейшаму павету.
губа́ 4, ‑ы́, ж.
Разм. Гаўптвахта. — Ну, раскіс. Нервы распусціў, барышня. Вернемся, — на трое сутак на губу. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дуда́ ж. дуда́, волы́нка;
◊ дзьмуць — у сваю́ дуду́ гнуть своё;
і ду́ды во́бземлю — и де́ло с концо́м;
як дуду́ надзьму́ць, так д. і ігра́е — посл. куда́ ве́тер ду́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раздзьму́ць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; зак., што.
1. Дзьмучы, дзьмухнуўшы, развеяць, рассеяць што‑н. лёгкае. Раздзьмуць попел. // Разм. Разнесці, разагнаць у бакі (пра вецер). Плывуць аблокаў круглых крыгі па небе, нібы па вадзе, а ён [вецер] раздзьмуў і п’е адлігу — цячэ блакіт па барадзе. Летка.
2. Прытокам паветра ўзмацніць гарэнне; распаліць. [Ева] паклала на патэльню здору, Раздзьмула жар — пячы бліны. Гаўрусёў. / у перан. ужыв. Газеткі казённага кірунку, знаходзячыся на ўтрыманні казны, стараліся раздзьмуць патрыятызм і пасеяць нянавісць да японцаў. Колас.
3. Напоўніць паветрам; надзьмуць. Конь выцягнуўся на дарогу ды стаў раптам. Натапырыў вушы, раздзьмуў ноздры. Чорны. Кузня ў вёсцы маленькая, нават меха няма, каб раздзьмуць вуголле. Навуменка.
•••
Раздзьмуць кадзіла — падняць шум вакол якой‑н. справы, учынка і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разду́ть сов.
1. (разжечь) разадзьму́ць, мног. параздзіма́ць; (ртом) раздзьму́хаць, мног. параздзьму́хаць;
2. (наполнить воздухом) разадзьму́ць, надзьму́ць;
3. (об опухоли) безл. напу́хнуць, разне́сці; (о животе) успу́шыць;
щёку разду́ло шчака́ напу́хла, шчаку́ разне́сла;
живо́т разду́ло жыво́т успу́шыла;
4. перен. (преувеличить) разг. разду́ць; см. раздува́ть 1—4;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
губа́
I ж., анат. губа́;
○ зае́чая г. — мед. за́ячья губа́;
◊ малако́ на губа́х не абсо́хла — молоко́ на губа́х не обсо́хло;
на по́ўную губу́ (е́сці, упі́сваць, уміна́ць) — за о́бе щёки (есть, упи́сывать);
надзьму́ць гу́бы — наду́ть гу́бы;
з пе́най на губа́х — с пе́ной у рта;
разве́сіць гу́бы — разве́сить гу́бы
II ж., геогр. губа́
III ж., ист. губа́
IV прост. (гауптвахта) губа́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ігра́ць несов., в разн. знач. игра́ть;
і. на цымба́лах — игра́ть на цимба́лах;
і. вальс — игра́ть вальс;
◊ кроў ігра́е — кровь игра́ет;
і. на руку́ — игра́ть на́ руку;
і. на не́рвах — игра́ть на не́рвах;
і. у адну́ ду́дку — дуде́ть в одну́ дуду́ (ду́дку);
кі́шкі марш ігра́юць — живо́т подвело́;
і. пе́ршую (другу́ю) скры́пку — игра́ть пе́рвую (втору́ю) скри́пку;
і. ро́лю — игра́ть роль;
як дуду́ надзьму́ць, так дуда́ і ігра́е — посл. куда́ ве́тер ду́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)