◎ Мяню́шчыць ’лаяць’ (шчуч., гродз., Сл. ПЗБ). Утворана ад мянушка: ’абзываць па мянушцы’ > ’лаяць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гане́бны, ‑ая, ‑ае.
Варты асуджэння, ганьбавання; нізкі, подлы. Ганебны ўчынак. Ганебныя паводзіны. Ганебная вайна. // Здольны абразіць; зняважлівы. Ганебнае слова. Ганебная мянушка. // Такі, якога варта саромецца; бясслаўны. Ганебнае мінулае. Ганебнае становішча. Ганебны канец.
•••
Паставіць да ганебнага слупа гл. паставіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замацава́цца, -цу́юся, -цу́ешся, -цу́ецца; -цу́йся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць замацаваным.
2. Утрымацца на занятай пазіцыі, арганізаваўшы абарону.
Войскі замацаваліся на новых рубяжах.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Застацца за кім-, чым-н., зрабіцца прыналежнасцю каго-, чаго-н. (пра назву, мянушку і пад.).
Гэта мянушка за ім замацавалася назаўсёды.
|| незак. замацо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца; наз. замацо́ўванне, -я, н.
|| наз. замацава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Трэ́пуцень экспр. ‘несур’ёзны, непаслухмяны чалавек’ (Руб.), сюды ж, магчыма, трэп — мянушка чалавека па прозвішчы Трыпуцень (Аляхн.). Відаць, звязана з трэпнуць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прама́нка ’мянушка, якая даецца чалавеку жыхарамі вёскі’ (Сцяшк. Сл.). З прамапу́ць ’даць мянушку’ (Сл. ПЗБ). якое з літ. pramanyti ’тс’ (Грынавяцкене, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туро́ля — мянушка каровы (мёрск., Нар. сл.). Відаць, ласкальная назва жывёлы з суф. ‑ол‑я (параўн. віц. чарно́ля ‘чорнавалосая’), утвораная ад тур 1 (гл.). Параўн. турыца 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нары́йніца ’эпітэт свінні і мянушка неахайнай жанчыны’ (Кліх). Відаць, да нарыць (гл. рыць); назва ўтворана, магчыма, з мэтай ахоўнай магіі, параўн. рыкання, рыкуха, рыкёля (пра карову) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пецярэ́ня ’мянушка каровы, якая нарадзілася ў пятніцу’ (лаг., Сл. ПЗБ; Варл.). Семантычна звязана з пяць, пяты дзень ’пятніца’, паводле мадэлі аўтарэня (гл.); суфіксацыя, магчыма, пад балтыйскім уплывам (Лекс. балтызмы, 20).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іме́нне ’імя, мянушка, прозвішча’ (ТСБМ, Нас.), іме́ньня (дзісн., Нар. сл., 113), мэньне (стол., Нар. лексіка, 126); параўн. рус. смал. и́ме́нье, укр. іме́ння, йме́ння. Утворана ад асновы ўскосных склонаў імен‑ (гл. імя) з суф. ‑j‑e.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́ва ’нешта страшнае, чым палохаюць дзяцей’; ’вош’ (Клім.); ’воўк’ (дзіц.) (Клім., Шат.). Рус. во́ва ’нешта страшнае; мянушка ўсялякага сабакі’, укр. во́ва ’нешта страшнае, чым палохаюць дзяцей’, славац. vova ’тс’ (Дзендзялеўская, SR, 1974, 1, 39). Слова з дзіцячага маўлення.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)