Крыву́лі 1 ’калёсы для перавозкі лесу’ (Сцяц., Сцяшк., Нар. лекс., Нар. сл., Шатал., Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. krzywula ’тыльны шворан на возе’. Да крывы 1 (гл.).
Крыву́лі 2 ’ногі’ (Нар. лекс.). Да крывы 1 (гл.), крываногі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пакля́плы, пакляпслы ’нахілены, крывы’ (Сл. ПЗБ, глыб., вілен.). Гл. клепы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крыве́ц ’аднавокі’ (Мат. Гом.). Пераход значэння *крывы* > ’аднавокі’ агульнаславянскае. Параўн. крываокі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крыво́к ’кулік’ (Мат. Гом.). Магчыма, так названы паводле «крывых скачкоў». Гл. крывы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каркалі́сты ’крывы, кусцісты’ (Нар. сл.). Таксама ад каркаль з дапамогай суфікса ‑іст‑ (гл. каркаліна).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Карачава́ты ’моцна скрыўлены, пакрыўлены, крывы, пакручаны (пра дрэва)’ (Нар. лекс.) (гл. карачкі і карачун у значэнні ’крывое дрэва’, гл. таксама карачу наваты).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
криво́й
1. крывы́;
2. (одноглазый) слепаво́кі; сляпы́ на адно́ во́ка, аднаво́кі;
◊
криво́е зе́ркало крыво́е люстэ́рка;
крива́я улы́бка крыва́я ўсме́шка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Крыве́ч ’назва невялікага лесу’ (Сцяшк.). Да крывы (гл.). Невялікія дрэвы называюць крывымі. Словаўтваральна да *крывеча. Мадэль на ‑єна з агульным значэннем сукупнасці. Параўн. пусты — пустэча ’стары лес’ (Сцяцко, Афікс. наз., 102–103).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Капо́ра 1 ’ланцуг для прывязвання лодкі’ (петрык. Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, у выніку распадабнення з какора (гл.) ’крывы камель, корань дрэва’, семантыка якой развівалася наступным чынам: ’крывы камель (дуба), які выкарыстоўваўся ў якасці шпангоўта лодкі’ > верхняя частка шпангоўта, за якую прывязвалі лодку’ > ’ланцуг’.
◎ Капо́ра 2, напора ’а нічога, дармо’, ’няхай сабе, ліха з ім’ (пін., Нар. лекс., Жыв. сл.). Відавочна, з’яўляецца працягам укр. капар. якое з іўрыцк. kappärä ў пераносным значэнні ’варты жалю’, ’мізэрны’, ’нічога не варты’, якое з дзеяслова карат ’пакрываць’ кірзгг ’выбачыць, пакрыць віну’ (ЕСУМ, 2, 369).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Леві́нец ’кружны шлях’ (Федар. Дад.). Да левы < !!!ёоъ ’крывы’, г. зн. размешчаны ў бок ад прамой дарогі. Утворана пры дапамозе суф. -іней, характэрнага для зах.-слав. моў. На бел. моўнай тэрыторыі суфікс пашырай у зах. гаворках.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)