або́лтус, ‑а, м.
Разм. лаянк. Дурны чалавек; грубіян; невук. Хлопец трапіў сюды [у музычную школу] з непаразумення. І ўратавацца ад гэтага аболтуса наўрад ці можна лёгкім жартам. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дура́цкий разг. (глупый) дурны́; (бессмысленный) бязглу́зды;
дура́цкое положе́ние дурно́е стано́вішча;
◊
дура́цкий колпа́к бла́зенскі каўпа́к;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глупы́ш м.
1. разг. дурны́, -но́га м., дурні́ца, -цы ж.;
2. зоол. глупы́ш, -ша́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забяга́йлаўка і забяга́лаўка, ‑і, ДМ ‑лаўцы; Р мн. ‑лавак; ж.
Разм. пагард. Піўная. — На ражку, у забягайлаўцы, Ганна Максімаўна, спаткаў сівабародага. Аказваецца, і стары не дурны ў губу ўзяць, але ўсё ўхітраецца на дармаўшчыну. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бо́ты, ‑аў; адз. бот, ‑а, М боце, м.
1. Абутак з высокімі халявамі (скураны, гумавы і пад.). [Ніна] зняла левы бот і з-пад халявы выняла невялікую паперку — запіску ад Тураўца. Мележ. На будоўлі кожны дзень з’яўлялася сціплая невысокая жанчына ў гумовых ботах і ў цёплай хустцы. Грахоўскі.
•••
Боты-скараходы — у казках: чарадзейныя боты, якія хутка пераносяць на вялікія адлегласці таго, хто іх абуе.
Дурны як бот гл. дурны.
Лізаць боты каму гл. лізаць.
Пад ботам (быць, апынуцца) — апынуцца пад уладай, аказацца ў поўнай залежнасці ад каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
си́вый сі́вы;
◊
врёт, как си́вый ме́рин ≅ хлу́сіць, як наня́ты;
глуп, как си́вый ме́рин дурны́, як бот.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сапля́к, ‑а, м.
Разм.
1. Саплівае дзіця.
2. Пагард. Дзіця, малы. [Пецька:] — Даўлянуў бы, здаецца, ды шкада сапляка — малы, дурны... Масарэнка. // Вельмі малады, няўмелы, нявопытны чалавек; малакасос. [Андрэй:] — Зірнуў я гэта скоса на вартавога, ат, сапляк нейкі, ды яшчэ з ліхтаром чырвоным. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
благо́йII обл. (сумасбродный, блажной) дурны́, шалёны;
◊
крича́ть (ора́ть и т. п.) благи́м ма́том крыча́ць не́мым го́ласам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
О́глух (воглух) ’дурань’ (Шпіл.) да глухі (гл.). Значэнні ’глухі’, ’дурны’ звязаны паміж сабой (параўн. роднаснае літ. glùšas ’глухі’ і ’дурны’ (Атрэмбскі, LP, 1, 131; LP, 7, 313). Фармальна да *o‑gluš‑iti або з u̯‑пратэзай і ўстаўным o (Мартынаў, Этимология–1984, 129–130). Гл. ёлуп.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тамава́ты, томова́ты ’дурны’ (ТС). Ад ідыш tam ’разява, дурненькі’ (Астравух, Ідыш-бел. сл., 909).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)