Ду́жа ’вельмі’. Гл. ду́жы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыва́сты, ‑ая, ‑ае.
З вялікімі густымі бровамі. Шафёр, брывасты, з густой чупрынай, камлюкаваты і, відаць, дужы чалавек, не адказаў. Вышынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засла́бы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Слабаваты, слабейшы, чым трэба. Замест тых двух сяброў, што заслабыя для рызыкі, ёсць новы, дужы. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плячы́сты, ‑ая, ‑ае.
Шыракаплечы. І ўсё ж мы знайшлі Барыса. Гэта быў хлопец гадоў шаснаццаці, дужы і плячысты. Жычка. Праз некалькі хвілін у хату зайшлі плячысты, дужы Алёша Кунцэвіч, з непакрытай чорнай чупрынай, і высачэзны Мікіта Маляўка. Дуброўскі.
•••
Плячысты на жывот — пра таго, хто многа есць. — Плячысты на жывот [Косця Шмыг], — жартам, мусіць, сказаў начальнік цэха Мамалыга. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скла́дзісты, ‑ая, ‑ае.
Абл. Добра складзены, дужы, ладны. У дзвярах карчомнай стадолы з’явіўся складзісты чалавек, у юхтовых ботах, у суконнай свіце да пят. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Няпо́шлы ’слабы, кволы’.(Крыў., Дзіс., ушач., Пан. дыс.). Да пошлы ’дужы, моцны'
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жале́зны, -ая, -ае.
1. гл. жалеза.
2. Які змяшчае ў сабе многа жалеза.
Жалезная руда.
3. перан. Дужы, моцны.
Жалезныя мышцы.
Жалезнае здароўе.
4. перан. Цвёрды, неадступны, стойкі.
Жалезная воля.
Жалезная дысцыпліна.
○
Жалезны век — эпоха ў развіцці чалавецтва, калі чалавек пачаў выкарыстоўваць жалеза ў якасці асноўнага матэрыялу для вырабу прылад працы.
◊
Наесціся жалезнага бобу (разм.) — набрацца цярпення, праявіць упартасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Карча́к 1. Гл. корч.
Карча́к 2 ’дужы, каржакаваты чалавек’ (Жыв. сл.), да корч. Метафарычны перанос значэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магу́т ’вельмі дужы, здаровы чалавек’ (Крывіч, IV) — праславянскі архаізм. З прасл. mog‑ǫ‑tъ < mog‑ti ’магчы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пара́давацца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак.
Адчуць радасць, задавальненне. Рука ў хлопца мазолістая, працавітая, сціснуў ён бацькаву так, што Іван Васільевіч, сам чалавек дужы, не беларучка, парадаваўся яго сіле. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)