прасава́ць¹, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак., што.
1. Гладзіць прасам.
П. сукенку.
2. перан. Націскаючы, праводзіць чым-н. па паверхні.
Танкі прасуюць акопы.
|| зак. вы́прасаваць, -сую, -суеш, -суе; -суй; -саваны (да 1 знач.), адпрасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны (да 1 знач.) і папрасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны (да 1 знач.).
|| наз. прасава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скудла́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад скудлаціць.
2. у знач. прым. Разм. Зблытаны, растрапаны, непрычасаны (пра валасы, лён і пад.). Атаман падышоў і стаў .. [Гэльку] гладзіць па скудлачаных валасах. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасава́ць 1, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак., што.
Гладзіць прасам. Соня тут жа ўзялася прасаваць бялізну ды рыхтавацца ў дарогу. Пальчэўскі.
прасава́ць 2, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак., што.
Апрацоўваць пры дапамозе прэса. Прасаваць бавоўну. Прасаваць драўніну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гла́джаны
1. прич. гла́женный;
2. прич. обгла́женный;
3. прич. гла́женный, утю́женный;
1-3 см. гла́дзіць;
4. прил. гла́женый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прасава́ць ’гладзіць прасам’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп.). З польск. prasować ’тс’ (Кюнэ, Poln., 89). Польскае слова узыходзіць да ням. pressen ’націскаць’ (гл. Фасмер, 3, 354), паводле Банькоўскага (2, 760), першапачаткова пра выцісканне алею, соку; друкаванне (1542 г.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брусні́ца. Рус. брусни́ка, укр. брусни́ця, польск. bruśnica, чэш. brusnice і г. д. Слав. *brus‑ ’брусніца’ тлумачыцца як этымалагічна звязанае з брус (гл.), *brъs‑nǫti ’здзіраць’, *brusiti ’гладзіць, тачыць’ (ягады брусніцы быццам лёгка зрываюцца). Як семантычную паралель параўн. ням. Streichbeere (да streichen гладзіць’). Бернекер, 90; Траўтман, 36; Праабражэнскі, 1, 47; Фасмер, 1, 221; Махэк₂, 70 (апошні лічыць назву «праеўрапейскім» словам). Форму брушні́ца ’брусніца’ (Сцяшк. МГ, Нас., Бяльк.) Кюнэ (Poln., 46) лічыць запазычаннем з польск. brusznica. Да слав. *brusьnica ’брусніца’. Бернекер (90) адносіць па паходжанню і бел. брусне́ць ’чырванець; загараць’, брусне́лы ’чырванаваты; загарэлы’ (Нас.). Гл. яшчэ Лучыц-Федарэц. Бел.-рус. ізал., 64.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
голо́вка
1. (у гвоздя и т. п.) пле́шка, -кі ж.;
2. в др. знач. гало́ўка, -кі ж.;
◊
гла́дить по голо́вке гла́дзіць па гало́ўцы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Стры́хар ‘той, хто фармуе цэглу’ (Скарбы), стрыха́р ‘цырульнік’ (Сцяшк.). З польск. strycharz ‘фармоўшчык цэглы’, што з ням. Streicher ад streichen ‘раўняць, гладзіць, прыгладжваць (у тым ліку валасы і інш.)’, фанетычна змененае пад уплывам польск. strych < ням. Strich ‘лінія’, параўн. страха́р, гл. (Карскі, Белорусы, 157).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узаця́жку, прысл.
Зацягваючыся, удыхаючы на ўсе грудзі (курыць, дыхаць і пад.). Курыў [стары] доўга, узацяжку, думаў. Надзя таксама не спала. М. Ткачоў. Першы раз Міхась смаліў узацяжку. Чэрня. Дождж прайшоў — І з сэрцам гладзіць цяжка: Птушкай рвецца ў чыстае раздолле! І на грудзі поўныя, узацяжку, Не надыхацца ніяк уволю. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недагле́дзець, ‑гледжу, ‑гледзіш, ‑гладзіць і недаглядзе́ць, ‑гляджу, ‑глядзіш, ‑глядзіць; ‑глядзім, ‑гледзіце; зак., каго-што і без дап.
Дапусціць памылку пры наглядзе за кім‑, чым‑н., не ўпільнаваць, не ўберагчы ад каго‑, чаго‑н. — Ледзь недагледзеў, не разлічыў паляўнічы, — і морж байдарку.. разам з паляўнічым перакуліць. Бяганская. Жанчына занятая. Трохі, відаць, недагледзела, па якой сцежцы пайшоў яе хлопец. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)