гла́дзіць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. гла́джу гла́дзім
2-я ас. гла́дзіш гла́дзіце
3-я ас. гла́дзіць гла́дзяць
Прошлы час
м. гла́дзіў гла́дзілі
ж. гла́дзіла
н. гла́дзіла
Загадны лад
2-я ас. гла́дзь гла́дзьце
Дзеепрыслоўе
цяп. час гла́дзячы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

гла́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; гладзь; -джаны; незак.

1. каго-што. Лёгка, ласкава праводзіць рукой па чым-н.

Г. па галоўцы (таксама перан.: патураць каму-н.). Г. супраць шэрсці (таксама перан.: гаварыць ці рабіць каму-н. наперакор).

2. Тое, што і прасаваць¹.

|| зак. пагла́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны.

|| наз. гла́джанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гла́дзіць несов.

1. (ласкать, проводя ладонью) гла́дить;

2. (устранять шероховатость, бугристость) обгла́живать;

3. гла́дить, утю́жить;

г. су́праць шэ́рсці — гла́дить про́тив ше́рсти;

г. па гало́ўцы — гла́дить по голо́вке

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гла́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; заг. гладзь; незак., каго-што.

1. Лёгка, ласкава праводзіць па кім‑, чым‑н. рукой; песціць, лашчыць. Стэфка песціла дзяцей, гладзіла па галоўках. Бядуля. // Прыгладжваць што‑н. далонню або пальцамі. Гладзіць бараду. Гладзіць вусы. // перан. Лёгка дакранацца да чаго‑н. (пра вецер, сонца і інш.). Фары вогненным бляскам Гладзяць спіну кургану. Нядзведскі.

2. Рабіць гладкім, роўным. Марына бабку падмяняе І рэжа скібіны-брускі Ды градку гладзіць і раўняе. Колас. // Разгладжваць, прасаваць (бялізну, плацце і пад.). Гладзіць касцюм.

•••

Гладзіць па галоўцы (па шэрсці) каго — хваліць каго‑н.; патураць каму‑н.

Гладзіць супраць шэрсці каго — гаварыць ці рабіць каму‑н. непрыемнае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гла́дзіць

1. (песціць, лашчыць) stricheln vt;

2. (рабіць гладкім, прасаваць) bügeln vt, plätten vt, glätten vt;

гла́дзіць па гало́ўцы begünstigen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Гла́дзіцьгладзіць’ (БРС, Касп., Бяльк., Сл. паўн.-зах.). Рус. гла́дить, укр. гла́дити, польск. gładzić, чэш. hladiti, серб.-харв. гла̏дити, ст.-слав. гладити ’тс’. Прасл. *gladiti ’тс’. Гэты дзеяслоў з’яўляецца вытворным ад прыметніка прасл. *gladъ‑kъ (гл. гла́дкі) яшчэ да таго, калі гэты прыметнік быў расшыраны суфіксам *‑kъ > (< ‑*kŭ). Дакладная паралель у літ. glósti, glódžiu пладзіць’. Гл. Слаўскі, 1, 287–288; Фасмер, 1, 409; Бернекер, 1, 300, Траўтман, 90–91.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пагла́дзіць гл. гладзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гла́дить несов., в разн. знач. гла́дзіць; (утюгом — ещё) прасава́ць;

гла́дить по голо́вке (кого) гла́дзіць па гало́ўцы (каго);

гла́дить про́тив ше́рсти гла́дзіць су́праць шэ́рсці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

stroke2 [strəʊk] v. гла́дзіць, пагла́джваць; ла́шчыць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

огла́живать несов., разг. гла́дзіць, пагла́джваць; (приглаживать) абгла́джваць, прыгла́джваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)