во́лкі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Вільготны, вогкі (вохкі). Волкі вецер. Волкая ноч. □ А з рэчкі ветрык вее волкі, Як веснік блізкага ўжо дня. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ве́трык, ‑у, м.

Памянш.-ласк. да вецер; невялікі, слабы вецер. Ад сажалак павяваў вільготны свежы ветрык. Чарнышэвіч.

•••

З ветрыкам пракаціць — на вялікай хуткасці правезці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вільго́тна,

1. Прысл. да вільготны.

2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць вільгаці, сырасці. У лесе стала яшчэ больш глуха, ціха і вільготна. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сыравы́ ’свежы, незаквашаны (пра гуркі)’ (ст.-дар., Ск. нар. мовы), ’падбелены (пра палатно, ніткі)’ (Сл. ПЗБ; маст., Нар. скарбы; Ян.), сыро́вы ’тс’ (ТС). Параўн. укр. сирови́й ’сыры, вільготны’, ’нявыраблены, неадбелены’, ’негатаваны’, стараж.-рус. сыровыи ’сыры, вільготны’, польск. дыял. syrovy ’сыры, згатаваны; вільготны, нявысушаны’, каш. sërovi, srovi ’вільготны; сыры, негатаваны; няспелы’, чэш. syrový ’сыры, вільготны, халодны’, славен. дыял. sirọ̑v ’сыры, свежы; неапрацаваны, грубы’, серб.-харв. си̏ров ’сыры, свежы, зялёны, няспелы’, макед. сиров ’сыры, свежы, неапрацаваны; слабы, хворы’. Прасл. *syrovъ(jь)/*surovъ(jь) ’сыры, неапрацаваны; свежы; мокры’ ад прасл. *syrъ/*surъ ’сыры, неапрацаваны; няспелы; мокры, вільготны’ (SEK, 4, 265–266; Борысь, 587). Мяркуецца, што ўзыходзіць да і.-е. *sūr‑ou‑o‑s, метафарычна звязана з *syrъ ’кіслы, горкі, салёны’ (Глухак, 579), гл. сыр. Паводле Фурлан (Бязлай, 3, 343), прыметнікі на *‑оvъ утвараюцца ад назоўнікаў, што прадугледжвае стадыю субстантывізацыі зыходнай формы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сыры́, -а́я, -о́е.

1. Вільготны, не сухі.

Стаяла восеньская сырая пара.

2. Пра прадукты харчавання: не печаны, не вараны, не смажаны і пад.

Сырая бульба.

Сырое мяса.

Есці моркву ў сырым выглядзе.

3. Недавараны, недапечаны, недасмажаны.

С. пірог.

4. перан. Не да канца апрацаваны, недароблены.

С. раман.

|| наз. сы́расць, -і, ж. (да 1 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вільгатне́ць ’спадаць (аб марозе)’ (Нас.) — адпрыметнікавае ўтварэнне. Да вільготны (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Валкава́ты ’сыраваты’ (Касп.). Да *волгловатый < *волглы. Прасл. *vьlgъ ’сыры’. Параўн. рус. волговатый ’вільготны, сыраваты’. Гл. яшчэ вагкаваты.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ваўкува́тый ’трохі недасушаны, вільготны’ (Бяльк.). Рус. дыял. волкова́тый ’тс’. Параўн. рус. дыял. волгова́тый ’тс’ (да волгкий ’сыры’, слав. *vьlg‑ ’вадкасць’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вагкава́ты ’ў якім адчуваецца вільгаць’ (КТС): «Крочаць па вагкаватай гравійцы» (А. Кулакоўскі). Да вогкі ’волкі’ (гл.). Параўн. ваўкаваты ’недасушаны, вільготны’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сурава́ ’від хваробы’: каб цябе сурава угробіла (Касп.). Магчыма, эўфемізм на базе субстантываванага прыметніка ж. р. ад су́равы ’сыры, вільготны’ (гл.), параўн. сы́ра́, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)