вы́жыты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад выжыць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыжыва́ць 1, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
Выжыць — пра ўсіх, многіх. Раненыя павыжывалі.
павыжыва́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Разм. Выжыць, выгнаць адкуль‑н. усіх, многіх. Павыжываць усіх з хаты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́кідыш, ‑а, м.
1. Дачаснае спыненне цяжарнасці; аборт.
2. Дачасна народжаны плод чалавека ці жывёлы, не здольны выжыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пасажыць, ‑жу, ‑шыш, ‑жыць; зак., каго.
Разм. Прымусіць пакінуць месца свайго жыхарства, знаходжання; выжыць; выправадзіць. Выпасажыць кватарантаў. Выпасажыць няпрошаных гасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́качацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разгладзіцца, расправіцца пры качанні.
2. у што. Качаючыся, абляпіцца, запэцкацца.
В. ў снег.
3. у чым. Пакачацца.
В. ў траве.
4. Паправіцца, выжыць (разм.).
Доўга хварэла, а потым выкачалася.
|| незак. выка́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ізго́й ’чалавек, ад якога ўсе адхіліліся, які страціў сваё становішча ў грамадстве; адшчапенец’. Рус. изго́й, укр. ізго́й, ст.-рус. изгои ’чалавек, які страціў сувязь са сваім саслоўем (селянін, які адкупіўся на волю; князь, які страціў княства; купец, які разарыўся)’. Бязафікснае ўтварэнне ад *изгоити ’выжыць, выгнаць’ з из‑ + гоити ’жывіць’. У сіб. гаворках захавалася изго́ить са значэннямі ’паправіць, адрамантаваць, уладзіць’, ’адмыць, адчысціць’ і ’запэцкаць, сапсаваць’, параўн. выжыць ’выгнаць’ і ’ўцалець’. У якасці аналогіі ст.-рус. изгои ’выжыты з роду’ ад изгоити ’выжыць’. Фасмер (2, 121–122) прыводзіць серб.-харв. и̏зрод ’вырадак’ ад изро̀дити ’вырадзіцца’, рус. издо́й ’жывёла, якую перасталі даіць’ ад издоить ’выдаіць’. Гл. яшчэ Праабражэнскі, 1, 138; Шанскі, 2, I, 26–27.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́курыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
1. Дакурыць да канца; скурыць. Выкурыць папяросу, люльку.
2. Выгнаць дымам. Выкурыць лісу з нары.
3. перан. Разм. Выжыць, прымусіць выйсці. Выкурыць няпрошаных гасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́пасажыць ’выжыць, выдварыць’ (БРС, Жд., 1, Жд., 2); ’даць пасаг пры выхадзе замуж’ (Нас.). Укр. ви́посажити ’даць пасаг’, польск. wyposażyć, чэш. дыял. výposažiti ’тс’. Да пасаг (гл.) (Брукнер, 432; Махэк₂, 472).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́качаць (БРС), вы́кынчыць ’выкачаць бялізну’ (Бяльк.) з н устаўным, відаць, экспрэсіўнага паходжання, вы́качацца ’выгадавацца, выжыць’ (БРС, КЭС, лаг.). Гл. качаць. Адносна апошняга значэння параўн. рус. дыял. вы́качаться ’акрыяць пасля хваробы’, укр. ви́качуватися ’валяцца, ляжаць доўга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сапсе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Зрабіцца старым, нікчэмным з выгляду. Палкана старасць даканала. Сагнуўся ён, падціснуў хвост, сапсеў, Аглух, як палка, палысеў. Корбан. // Выжыць з розуму. — Мо ты, стары, сапсеў, што пачынаеш патакаць? — абурана кажа.. [бабка Вера]. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)