Жыўку́н ’верабей’ (Ніканч.). Укр. палес. живку́н, дживку́н, живку́н. Відаць, з суфіксам ‑ун ад гукапераймальнага дзеяслова *жыўкаць ’цыркаць’. Укр. жевжик ’свавольнік’ і ’верабей’ указвае і на магчымасць сувязі з коранем жыв‑ы (гл.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падляце́ць, -ячу́, -яці́ш, -яці́ць; -яці́м, -леціце́, -яця́ць; -яці́; зак.
1. Заляцець пад што-н.
Верабей падляцеў пад страху.
2. Наблізіцца, летучы.
Самалёты падляцелі да горада.
3. перан. Хутка падысці, падбегчы да каго-, чаго-н. (разм.).
Дзяўчынка падляцела да маці.
|| незак. падлята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапаце́лы, ‑ая, ‑ае.
Насычаны потам. Прапацелая кашуля. □ Верабей сядзеў за сталом у той жа прапацелай кубанцы і нешта пісаў. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчуплава́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Мізэрны на выгляд, слабы, несамавіты. [Васіль] павярнуўся да бацькі — такі ж маленькі, шчуплаваты, як натапыраны верабей. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зляце́ць, злячу́, зляці́ш, зляці́ць; зляці́; зак.
1. Летучы, спусціцца.
Верабей зляцеў з куста.
2. Упасці зверху (разм.).
З. з ганка.
Паперы зляцелі са стала.
3. Узляцеўшы, пакінуць якое-н. месца, вылецець куды-н. далёка.
Птушкі некуды зляцелі.
Прыказка зляцела з вуснаў (перан.).
|| незак. злята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Рабушо́к, рабу́шчык ’верабей’ (драг., ЛА, 1). Узнікла ад верабе́й (гл.) з адпадзеннем пачатковага в‑ і пры дапамозе суф. ‑уш‑ок. Або ад орабу́шок (бяроз., ЛА, 1), орабу́шкы (івац., ЛА, 1) з адпадзеннем пачатковага о‑, параўн. рус. воро́бышек.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расчыры́кацца, ‑аецца; зак.
Разм. Пачаць доўга, бесперастанку чырыкаць. Кінуўся ў вочы [Юзіку] бясхвосты верабей — асмялеў лайдак, расчырыкаўся на слупе з невядомай радасці. Хадановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брадзя́жыць, ‑жыць; незак.
Тое, што і валачыцца, бадзяцца. [Барановіч:] — Жыве тут Мікалай Жыгунец. ..Дык ён.., як верабей пад страхою, жыў, па свеце цягаўся, брадзяжыў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Ро́бушак, ро́бушок ’верабей’ (Сл. Брэс.). З ⁺воробушок шляхам усячэння пачатковых в‑, потым ‑о‑ як прыстаўных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аля́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Невялікая птушка атрада вераб’іных з кароткімі крыламі і доўгімі нагамі, якая жыве па берагах рэк; вадзяны верабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)