прайгра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1.
2.
3.
4. Іграць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўнікссячы́ і ссе́кчы, ссяку, ссячэш, ссячэ; ссячом, ссечаце, ссякуць;
1. Моцным ударам (якой‑н. вострай прылады) аддзяліць ад асновы.
2. Зрабіць дробным, пасячы якой‑н. прыладай.
3. Секучы (шабляй і пад.), б’ючы (палкай і пад.), знішчыць.
4. Рассячы чым‑н. вострым у многіх месцах.
5. Пакусаць у многіх месцах; скусаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздзялі́ць, ‑дзялю, ‑дзеліш, ‑дзеліць;
1. Падзяліць на часткі.
2. Размеркаваць паміж кім‑, чым‑н., выдзеліўшы кожнаму адпаведную частку.
3. Падзяліць паміж кім‑н. агульную гаспадарку, маёмасць, даўшы магчымасць жыць і весці гаспадарку самастойна.
4. Знаходзячыся паміж кім‑, чым‑н., раз’яднаць.
5. Перажыць, зведаць што‑н. разам з кім‑н.
6. Зрабіць дзяленне (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шу́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Шмыгнуць, пабегчы, кінуцца куды‑н.
2. Саскочыць, зваліцца адкуль‑н.
3. Нечакана, імгненна праваліцца, упасці куды‑н.
4. Хутка, з сілай выліць што‑н. вадкае.
5. Імкліва, хутка ўзняцца, падняцца; узляцець уверх.
6. Утварыць лёгкі шум, шолах.
7.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зна́чыць 1, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць;
1. Памячаць, ставячы знак, метку і пад.
2. Вызначаць, указваць сабой шлях, дарогу і пад.
зна́чыць 2, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць;
1. Мець той ці іншы сэнс, азначаць (пра словы, знакі, жэсты і пад.).
2. Мець значэнне, вагу, быць істотным; адыгрываць ролю.
3.
•••
значы́ць, ‑чы́ць;
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
святло́, ‑а,
1. Прамяністая энергія, якая вылучаецца палымнеючым целам і ўспрымаецца зрокам.
2. Асвятленне, характэрнае для якой‑н. часткі сутак.
3. Крыніца і прыстасаванне для асвятлення чаго‑н.
4. Асветленае месца, месца, адкуль ідзе прамень, дзе светла.
5. Светлае месца, светлая пляма, блік на карціне, у адрозненне ад ценю.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фо́рма, ‑ы,
1. Знешні контур, вонкавы выгляд, знешняе аблічча прадмета.
2. Від, тып, спосаб арганізацыі чаго‑н.; структура чаго‑н., абумоўленыя пэўным зместам.
3. Катэгорыя філасофіі — спосаб існавання, унутраная арганізацыя зместу.
4. Спосаб ажыццяўлення, праяўлення якога‑н. дзеяння.
5. Пэўная сістэма мастацкіх сродкаў як спосаб выяўлення зместу твораў мастацтва.
6. Прыстасаванне для надання чаму‑н. пэўных контураў, пэўнага знешняга выгляду; шаблон.
7. У паліграфіі — друкарскі набор, заключаны ў раму, а таксама паверхня з рэльефным адбіткам, прызначаная для друкавання.
8. Строга ўстаноўлены парадак у чым‑н.
9. Знешні выгляд, знешні бок чаго‑н., якія не выяўляюць сутнасці справы і нават супярэчаць унутранаму зместу.
10. Адзінае па колеру, крою і другіх прыметах адзенне для асоб пэўных катэгорый.
11.
12. У лінгвістыцы — сродак выражэння граматычных катэгорый, узаемаадносін слоў у сказах.
13.
14. У алгебры — аднародны мнагачлен ад некалькіх пераменных.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калі́ 1,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
калі́ 2,
1. Ужываецца ў пачатку даданага сказа часу (часта пры наяўнасці ў галоўным сказе суадносных слоў «тады», «то» і інш.) і выражае: а) частковае або поўнае супадзенне ў часе дзеяння галоўнага і даданага сказаў; абазначае: у той час як.
2. Ужываецца ў пачатку даданага сказа рэальнай умовы (часта пры наяўнасці ў галоўным сказе суадносных слоў «то», «дык», «тады» і інш.); абазначае: пры ўмове, калі...; у (тым) выпадку, калі...
3. Ужываецца ў пачатку сказа, у якім ёсць супастаўленне або проціпастаўленне з другім сказам.
4.
5.
6. Ужываецца ў пачатку даданага сказа, што выражае прычыну, якой абумоўлена дзеянне галоўнага сказа.
7. Падпарадкоўвае даданы дапаўняльны сказ галоўнаму.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свой, свайго́,
1.
2.
3. Уласцівы толькі дадзенай асобе або прадмету; своеасаблівы.
4. Прызначаны для каго‑, чаго‑н.; адпаведны, належны.
5. Які знаходзіцца ў сваяцкіх, сяброўскіх або іншых блізкіх адносінах, звязаны месцам жыхарства, сумеснай працай, агульнымі інтарэсамі і пад.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры,
Спалучэнне з прыназоўнікам «пры» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца для ўказання на непасрэдную блізкасць ад якога‑н. месца.
2. Ужываецца для ўказання на прадмет, установу ці арганізацыю, якія ўключаюць у свой склад што‑н. дапаможнае, падсобнае.
3. Ужываецца для ўказання на месца, установу і пад., дзе хто‑н. займае якое‑н. службовае становішча або дзе што‑н. адбываецца.
Часавыя адносіны
4. Ужываецца для ўказання на падзею ці з’яву, у момант якой адбываецца што‑н.
5. Ужываецца для ўказання на эпоху, перыяд, час, на працягу якіх што‑н. адбываецца, здзяйсняецца.
Аб’ектныя адносіны
6. Ужываецца для ўказання на прадмет, які знаходзіцца ў наяўнасці, які ёсць у каго‑н.
7.
8. Ужываецца для ўказання на асобу, у якой хто‑н. знаходзіцца, жыве.
Акалічнасныя адносіны
9. Ужываецца для ўказання на якую‑н. з’яву, акалічнасць, якія суправаджаюць што‑н.
10. Ужываецца для ўказання на асобу ці калектыў, у прысутнасці якіх што‑н. адбываецца.
11. Ужываецца для ўказання на стан, у якім хто‑, што‑н. знаходзіцца.
Прычынныя адносіны
12. Ужываецца для ўказання на прычыну, падставу чаго‑н.
13. Ужываецца для ўказання на наяўнасць якіх‑н. уласцівасцей, якасцей і пад., якія выклікаюць што‑н., з’яўляюцца прычынай чаго‑н. або падставай для чаго‑н.
Умоўныя адносіны
14. Ужываецца для ўказання на падзею, факт або абставіны, якія з’яўляюцца ўмовай для ажыццяўлення чаго‑н.
Уступальныя адносіны
15. Ужываецца для ўказання на прадмет або абставіны, нягледзячы на якія што‑н. існуе, адбываецца.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)