паці́скаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм. Ціскаць некаторы час. [Іваноў] адшчыкнуў кавалак хлеба, паціскаў у пальцах і кінуў у рот. Новікаў. Сяргей Сяргеевіч памаўчаў, паціскаў у пальцах цыгарэту, прыкурыў. Ляўданскі.
паціска́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да націснуць (у 1, 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́жалка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
1. Штучны вадаём. Сажалка, дзе плавалі качкі, пачала высыхаць, вада памутнела, патыхала тванню. Хомчанка.
2. Садок для рыбы. У.. [Вашамірскага] быў добра агледжаны садок, рыбная сажалка, некалькі калод пчол, гарод, канюшына і кавалак сенакосу. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цуру́балка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Прадаўгаваты кавалак дрэва, сцябла; палачка, дудка. [Прадушына нары] старанна замаскіравана аголенымі лазовымі цурубалкамі, галінкамі. Масарэнка. // Палачка замест гузіка звычайна ў верхняй вопратцы. Нават цурубалкі на .. [кажусе] былі яшчэ тыя, што я навыразаў з сухой грабовай палкі... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вяро́ўчына ’кавалак вяроўкі’ (КТС, Мат. Гом.), глуск. вяро́ўчына і вяроўчы́на ’тс’ (Янк. II). Да вяроўка (гл.). Утворана пры дапамозе суф. адзінкавасці ‑ін‑а.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Драбо́к ’крошка, кавалак’ (БРС, Касп., Сл. паўн.-зах.). Паводле Трубачова (Эт. сл., 5, 120), да прасл. *drobъ (а гэта да *drobiti ’драбіць’, гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кары́на ’кавалак, абломак дрэвавай кары’ (ТСБМ), да кара (гл.). Апошняе ўспрымаецца як зборнае, таму пры абазначэнні кары выкарыстоўваецца суфікс ‑іна ў функцыі сінгулятыўнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скрадзі́, скрядзі́ ‘кавалак мяса жывёліны, якое сапсавалі пры забоі’ (воран., LKK, 16, 189). З літ. skerdžiaĩ ‘тс’ < sker̃sti ‘рэзаць, заколваць’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 72).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Камок ’кавалак гразкай зямлі, цеста; скамечаны ў камяк воск’ (Бяльк., ТСБМ, Сержп. Прымхі, Інстр. I, Др.-Падб.; віл., З нар. сл.), да ком (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стурба́н ‘старчак’ (ТС). Магчыма, кантамінацыя цурбан ‘кавалак палена’ і стырча́ць ‘тырчаць’, гл. Малаверагодна ўтварэнне ад стурбава́ць ‘патрывожыць; спыніць’ (Нас., Сл. ПЗБ), што да турбаваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адкусі́ць, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак., што і чаго.
Кусаючы, аддзяліць частку ад цэлага. Пасля кожнай чаркі Антаніна Міхайлаўна брала хлеб, і, перш чым адкусіць, падносіла яго да носа і нюхала, а потым ужо клала ў рот і закусвала. Колас. // Адцяць шчыпцамі, кусачкамі. Адкусіць кавалак дроту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)