хларо́з, ‑у, м.
1. Адна з форм малакроўя, якая характарызуецца недахопам жалеза ў арганізме; бледная немач. Лячэнне хларозу.
2. Хвароба раслін, пры якой лісце жаўцее і бялее, пераважна з-за недахопу ў глебе жалеза.
[Лац. chlorosis ад грэч. chlōros — зялёны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
застарэ́ць сов.
1. (стать неизлечимым, укорениться) застаре́ть;
хваро́ба ўжо ~рэ́ла — боле́знь уже́ застаре́ла;
2. разг. устаре́ть;
ме́тады ~рэ́лі — ме́тоды устаре́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ванца́ты ’нервовы, шалёны’ (КЭС). Прыметнік з суфіксам ‑аты ад ванц‑ак ’падучая, хвароба жывата’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сі́пка ‘хвароба горла, хрыпата’ (Нас., Сцяшк., Варл., Барад.), сіпа́чка ‘тс’ (Нар. словатв.). Да сіпець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цукро́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да цукру, з’яўляецца цукрам. Цукровая пудра. // Прыгатаваны з цукру або з цукрам. Цукровы сіроп. Цукровае пячэнне. // Які мае адносіны да вытворчасці цукру. Цукровая прамысловасць. Цукровы завод.
2. Які змяшчае ў сабе цукар; які выкарыстоўваецца для атрымання цукру. Цукровы гарох. Цукровая кукуруза.
3. перан. Які прыносіць асалоду, вельмі прыемны; залішне далікатны, саладжавы. — Эт, — кажа Лявоніха цукровым голасам, — жыву-гадуюся. Бядуля.
•••
Цукровая хвароба гл. хвароба.
Цукровы дыябет гл. дыябет.
Цукровы трыснёг гл. трыснёг.
Цукровыя буракі гл. буракі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касі́ць¹, кашу́, ко́сіш, ко́сіць; ко́шаны; незак.
1. што. Зразаць траву касой² або касілкай.
К. атаву.
2. перан., каго (што). Нішчыць, забіваць у вялікай колькасці.
Хвароба косіць людзей.
Вайна нас гнула і касіла.
|| зак. скасі́ць, скашу́, ско́сіш, ско́сіць; ско́шаны.
|| наз. кашэ́нне, -я, н. (да 1 знач.) і касьба́, -ы́, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́ра, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Частка акіяна: вялікая водная прастора з гаркаватасалёнай вадой, больш-менш адасобленая сушай або падводнымі падняццямі.
Чорнае м.
2. перан., каго-чаго. Вялікая колькасць, мноства каго-, чаго-н.
М. людзей.
М. слёз.
|| прым. марскі́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
М. флот.
○
Марская хвароба — хваравіты стан, выкліканы гайданкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
працячы́, 1 і 2 ас. не ўжыв., -цячэ́; -цёк, -цякла́, -ло́; зак.
1. Прайсці дзе-н. сваім цячэннем (пра раку, ручай).
2. Прасачыцца, пранікнуць.
Вада працякла ў лодку.
3. Стаць пранікальным для вільгаці, дзіравым.
Страха працякла.
4. перан. Прайсці, мінуць.
Гады працяклі.
Хвароба працякла без ускладненняў.
|| незак. працяка́ць, -а́е.
|| наз. працяка́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прычапі́цца, -чаплю́ся, -чэ́пішся, -чэ́піцца; зак.
1. Моцна зачапіўшыся, павіснуць.
Да вопраткі прычапіліся ваўчкі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Тое, што і прыстаць (у 2 знач.; разм.).
Прычапілася хвароба.
3. перан. Тое, што і прыдрацца (разм., неадабр.).
П. да дробязі.
|| незак. прычэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца і прычапля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раса́, -ы́, мн. ро́сы, рос, ж.
Атмасферная вільгаць, якая пры паніжэнні тэмпературы асядае дробнымі вадзянымі кроплямі на паверхні раслін і розных наземных прадметаў у цёплую пару года.
Ранішняя р.
○
Мучністая раса — хвароба раслін, пры якой на раслінах утвараецца налёт, падобны на муку.
|| прым. рася́ны, -ая, -ае, расяны́, -а́я, -о́е і ро́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)