Verbum

індзе́йцы, -аў, адз. індзе́ец, -дзе́йца, м.

Агульная назва карэнных плямён і народнасцей (за выключэннем эскімосаў і алеутаў), якія насялялі амерыканскі мацярык да паяўлення еўрапейцаў і захаваліся да сённяшняга дня толькі ў некаторых раёнах Паўднёвай і Паўночнай Амерыкі.

|| ж. індыя́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. індзе́йскі, -ая, -ае.

бяльмо́, -а́, мн. бе́льмы і (з ліч. 2, 3, 4) бяльмы́, -а́ў, н.

1. Белаватая пляма на рагавой абалонцы вока.

2. толькі мн. Вочы (разм., груб.).

◊

Вылупіць бельмы (разм., груб.) — здзіўлена, шырока адкрытымі вачамі глядзець.

(Як) бяльмо на воку (разм., неадабр.) — пра таго (тое), хто (што) перашкаджае, раздражняе сваёй прысутнасцю, дакучлівасцю.

бас, -а і -у, мн. басы́, -о́ў, м.

1. -у. Самы нізкі мужчынскі голас.

2. -а. Спявак з такім голасам.

Густы б.

3. -а. Агульная назва музычных інструментаў нізкага рэгістра.

4. толькі мн. Струны або клавішы музычнага інструмента, якія адзываюцца нізкім гукам.

Націснуць на басы.

|| прым. басо́вы, -ая, -ае.

Басовая партыя.

паслу́га, -і, ДМ -лу́зе, мн. -і, -лу́г, ж.

1. Дзеянне, якое прыносіць карысць, дапамогу іншаму.

Сяброўская п.

Прапанаваць свае паслугі.

Мядзведжая п. (няўмелая дапамога, паслуга, якая прыносіць толькі шкоду).

2. мн. Бытавыя выгоды, якія даюцца каму-н.

Усе віды паслуг.

Бюро добрых паслуг.

Камунальныя паслугі (водаправод, асвятленне і пад.).

малі́ны, -лі́н, адз. -а, -ы, ж.

1. Паўхмызняковая расліна сямейства ружакветных з салодкімі чырвонымі ягадамі, а таксама самі яе ягады.

Лясныя м.

Садовыя м.

Не быць каліне малінаю (прыказка).

2. толькі адз. Аб чым-н. вельмі прыемным (разм.).

Не жыццё, а маліна.

|| прым. малі́навы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Малінавае варэнне.

спрэ́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Абмеркаванне якога-н. пытання, пры якім кожны адстойвае сваю думку, пазіцыю.

Вучоныя спрэчкі.

Спрэчкі не на жарт.

2. Аспрэчванне правоў на валоданне чым-н.

С. за бацькоўскую хату.

3. толькі мн. Публічнае абмеркаванне якіх-н. пытанняў.

Спрэчкі па дакладзе старшыні.

паду́маць, -аю, -аеш, -ае; зак.

1. гл. думаць.

2. Правесці некаторы час, думаючы пра што-н.

Не спяшайся з вывадам, добра падумай.

3. 2 ас. адз. і мн. л.

паду́маеш, паду́майце. Ужыв. як пабочн. сл. або як рэпліка для выражэння насмешкі, недавер’я і пад. (разм.).

Падумаеш, такі знаток знайшоўся.

Падумайце, ён яшчэ і грубіяніць мне.

◊

І не падумаю (і не падумаеш, і не падумаў і пад.; разм.) —

1) у спалучэнні з інф. абазначае адмаўленне, нязгоду, нежаданне.

Падбухторваў мяне на дрэннае, а я і не падумаў ісці на такое.

І не падумаю прасіць прабачэння;

2) без інф. выражае катэгарычны адказ. —

Адпусціш мяне ў горад? — І не падумаю.

Падумаць! і падумаць толькі! (разм.) — выражэнне здзіўлення.

Падумаць толькі: што мы выцерпелі!

ко́жны, -ая, -ае, (мн. ўжыв. толькі ў спалучэннях колькасных лічэбнікаў з назоўнікамі, а таксама пры словах у форме мн. са значэннем адз.ў займ. азнач.

Усякі; адзін з усіх, узяты асобна.

Кожная сям’я.

К. дзень.

Кожныя дзве гадзіны.

Кожныя тры дні.

На к. дзень.

Кожнаму (наз.) не патрапіш сказаць.

К. (наз.) так умее.