зле́жаць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак.
Разм. Змагчы праляжаць некаторы час у адным становішчы. Хіба злежыш цэлую ноч на адным баку?
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́ўжыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; незак., што.
Разм. Прадаўжаць, працягваць. Можна доўжыць пералік імён і арганізацый, якія дасягнулі вялікіх поспехаў. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аддрыжа́ць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; ‑жым, ‑жыце; зак.
Скончыць, перастаць дрыжаць. Ні болю вострага, ні жалю, І струны сэрца аддрыжалі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пасажыць, ‑жу, ‑шыш, ‑жыць; зак., каго.
Разм. Прымусіць пакінуць месца свайго жыхарства, знаходжання; выжыць; выправадзіць. Выпасажыць кватарантаў. Выпасажыць няпрошаных гасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размно́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., каго-што.
1. Павялічыць колькасна.
2. Распладзіць, развесці (жывёлу або раслін). Размножыць каштоўную пароду коней.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жыві́ць ’быць крыніцай дзейнасці’. Рус. живи́ть ’даваць жыццё, бодрасць’, укр. живи́ти ’забяспечваць жывыя арганізмы неабходнымі речывамі, падтрымліваць, натхняць’, польск. żywić ’забяспечваць арганізм’, ’адчуваць нешта’, уст. ’аставіць кагосьці пры жыцці’, в.-луж. žiwić ’карміць, харчаваць’, чэш. živiti ’карміць’, славац. živiť ’карміць, забяспечваць усім патрэбным’, славен. živíti ’харчаваць, утрымліваць’, серб.-харв. жи́вити ’жыць’. Ст.-слав. живити ’ажывіць’, ’пакінуць жывым’, ’жыць з чагосьці’. Ст.-рус. живити ’даваць жыццё’ (1096 г.); зажыўляць, гаіць (1585 г.); здабываць сродкі існавання (XI–XII стст.)’. Прасл. утварэнне дзеяслова ад прыметніка *živ‑ (гл. жывы) з суфіксам *‑i‑ti, першапачатковае значэнне ’рабіць жывым’, адкуль і ’харчаваць’, ’гаіць’, ’натхняць’ і г. д. Трэба адзначыць, што значэнні гэтыя прадстаўлены і ў гісторыі слова жыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гняздзі́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., гняздзіцца; незак.
1. Віць гнёзды, жыць (пра птушак).
Ластаўкі гняздзяцца пад страхой.
2. перан. Мець прытулак, прыстанішча (пра людзей, жывёл).
Г. ў пакойчыку.
3. перан. Моцна трымацца, памнажацца (пра думкі).
У душы гняздзіліся трывожныя думкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мана́х, -а, мн. -і, -аў, м.
Член царкоўнай абшчыны, які даў абяцанне весці аскетычны лад жыцця.
Жыць манахам (таксама перан.).
|| ж. мана́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак.
|| прым. мана́скі, -ая, -ае.
М. ўклад жыцця (таксама перан.: суровы, аскетычны). Манаская вопратка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прадо́ўжыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак., што.
1. Працягнуць якое-н. дзеянне; вярнуцца (пасля перапынку) да пачатага.
П. следства.
П. сход.
2. Зрабіць больш працяглым у часе; павялічыць.
П. адпачынак.
П. свой род.
|| незак. прадаўжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прадаўжэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сыр, -у, мн. сыры́, -о́ў, м.
Харчовы прадукт, які робіцца з малака, заквашанага пэўным спосабам.
Плаўлены с.
Клінковы с.
Галандскі с.
◊
Плаваць (качацца) як сыр у масле — жыць у дастатку, раскошы.
|| памянш. сыро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.
|| прым. сы́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)