прыслуга́ч, ‑а, м.
Разм. пагард. Той, хто прыслужваецца перад кім‑н. Фашысцкі прыслугач грэбліва паморшчыўся і, пакінуўшы Сашу ў спакоі, папярэдзіў: — Не ўздумайце марудзіць! Шамякін. Пры з’яўленні .. [паліцаяў] гул заціхаў, людзі скоса і непрыязна пазіралі на бязлітасных гітлераўскіх прыслугачоў. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смертано́сны, ‑ая, ‑ае.
Які нясе, выклікае смерць (у 2 знач.). Смертаносны сок. Смертаносныя мікробы. □ [Алаіза] хоча зазірнуць у душу салдата, які пасылаў у натоўп смертаносныя кулі. Арабей. Недзе дождж прайшоў.. — Ды не той — Гаючы, жыватворны, А — атрутны, смертаносны лівень. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хандра́, ‑ы, ж.
Маркотны, сумны настрой; туга. Пад дзеяннем усё той жа хандры, якая яго выгнала з інтэрната, Міша ўстаў, апрануў паліто і пайшоў на вуліцу. Карпюк. Ні маці, ні бабулька не папракалі, цярпліва чакаючы, калі пройдзе.. хандра [у Марынкі]. Шыцік.
[Ад грэч. hypochondria.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хапу́га, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑пузе, Т ‑ай (‑аю), ж.
Разм. Той, хто хапае; прагны да нажывы; хабарнік, злодзей. Абнюхаў гэты ціхі кут Якісьці поп-хапуга, Царкву рашыў паставіць тут, Зрабіць святым паслугу. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хуліга́н, ‑а, м.
Той, хто груба парушае грамадскі парадак; хто займаецца хуліганствам. П’яныя хуліганы ўзнялі на танцавальнай пляцоўцы дэбош. «Звязда». // Дзёрзкі свавольнік, гарэза. — Ты што гэта, хуліган, грады мне топчаш? — закрычала.. [цётка] на ўвесь голас. — Я ж табе пакажу! Якімовіч.
[Англ. hooligan.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго (што), з дадан. і без дап. Звяртацца да каго-н. з пытаннем, каб даведацца пра што-н., высветліць што-н.
У людзей пытай, ды свой розум май (прыказка). Хто пытае, той не блудзіць (прыказка). П. вучня (з мэтай высветліць веды).
2. што і чаго. Прасіць дазволу на што-н., звяртацца з якой-н. просьбай.
П. дазволу. П. парады.
3. што. Патрабаваць прад’явіць (дакумент).
П. пасведчанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адзіно́чка, -і, мн. -і, -чак.
1. Той, хто адзін, без сям’і, не ў пары.
Адзіночкі харчаваліся ў сталовай.
2. ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -чцы, Т -ай (-аю), ж. Чалавек, які займаецца чым-н. адзін, працуе адзін, без удзелу, без дапамогі іншых.
Саматужнік-а.
3. ж. Камера на аднаго зняволенага.
Пасадзіць у адзіночку.
4. ж. Гоначная лодка з адным весляром.
Байдарка-а.
○
Маці-адзіночка — жанчына, якая самастойна выхоўвае пазашлюбнае дзіця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ста́ршы, -ая, -ае.
1. Які стаіць вышэй у параўнанні з кім-н. па званні, пасадзе, службовым становішчы.
С. навуковы супрацоўнік.
С. радыст.
С. лейтэнант.
2. ста́ршы, -ага, м.; ста́ршая, -ай, ж., мн. -ыя, -ых (у знач. наз.). Той, хто стаіць на чале якой-н. групы людзей; кіраўнік, начальнік.
Паставіць старшага на будаўнічы аб’ект.
3. Пра клас, курс і пад. ў навучальнай установе: які блізкі да выпуску, да заканчэння вучобы.
Вучні старшых класаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зры́ўшчык, ‑а, м.
Разм. Той, хто зрывае якую‑н. работу, справу. [Рыгорка] замахаў рукамі, залямантаваў на ўвесь голас: — Зрыўшчык работы, падбухторшчык! Дуброўскі. — Я вінаваты перад таварышамі, перад усімі, я, можна сказаць, здрадзіў, зрыўшчыкам стаў, на ўсю роту кляймо такое паклаў... Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампіля́тар, ‑а, м.
Той, хто займаецца кампіляцыяй, аўтар кампіляцыі. Піша-піша чалавек і раптам бачыць: не туды яго штурхнулі, не тое яму параілі, ды і наогул — які к чорту ён вучоны! Кампілятар, у лепшым выпадку — здольны тлумачальнік чужых думак. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)