панадво́рак, ‑рка, м.
Разм. Двор каля жылога або адміністрацыйнага будынка. Стася ўбачыла бацьку. Змрочны, як ноч, ён адчыніў акно і выглянуў на панадворак. Бажко. Праз момант старшыня з Адамам ішлі па калгасным панадворку. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плот, ‑а, М плоце, м.
Агароджа вакол чаго‑н. Вось і ферма. Дзве доўгія будыніны і адгароджаны плотам двор. Марціновіч.
•••
Жывы плот — густа пасаджаныя дрэвы або кусты, якія ўтвараюць агароджу.
Плот гарадзіць гл. гарадзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ско́цісты, ‑ая, ‑ае.
Які паступова, непрыкметна зніжаецца; спадзісты, адхонны. Скоцісты бераг рэчкі. □ Двор быў на скоцістым узгорку, крутым і няроўным. Чорны. Праскочыла [Каця] рэдкія хмызы на скоцістым палетку і проста перад сабой убачыла самалёт. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цвінта́р, ‑а, м.
1. Царкоўны двор ці агароджанае месца пры царкве. На цвінтары каля царквы калыхалася мора народу. Машара.
2. Могілкі пры царкве. Спаласаванае глыбокімі траншэямі і акопамі, Памор’е нагадвала стары, занядбаны цвінтар. Бажко.
[З польск. cmentarz.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́нка ’вон, прэч’ (Др.-Падб.), во́нкі ’тс’ (КТС, Бяльк.). Рус. смал. во́нки ’прэч’, бранск. во́нки ’на двор’, укр. во́нка, балг. вънка, чэш. дыял. venka (j), славац. vonka. Расшырэнне вон 1 ужо ў позні час пры дапамозе прыслоўных часціц ‑ка, ‑кі (Карскі 2-3, 77; Махэк₂, 683).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасе́ла, посіла, посэля, пасіл‑ін‑к‑а ’сядзіба’ (Шушк., Інстр. 1). Рус. поселье (< po‑sel‑ьje) ’пасёлак’, ’манастырскі двор’. Відаць, утворана пры дапамозе прыстаўкі па‑ ад ст.-рус. село ’дом’, ’пасёлак’, ’поле’ < прасл. selo ’ворная зямля’, роднаснымі да якога з’яўляюцца: літ. sala ’востраў’, лац. solum ’глеба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
парка́нчык, ‑а, м.
Памянш. да паркан; невысокі паркан. Машына стаяла каля самага ганка. Ніколі гэтага не дазвалялася, каб ламаць кусты і парканчык. Лобан. Вось і домік сувязнога. Невысокі парканчык, праз які відаць увесь двор. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасалаве́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Невыразны, мутны ад стомленасці, ап’янення і пад. (пра вочы). Старшыня зірнуў на Дыбуна пасалавелымі вачыма і ўзняўся з прызбы. Галавач. [Штрайх] дробнымі глыткамі пасмоктваў каньяк і пасалавелымі вачыма пазіраў на двор. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сту́дня, ‑і, ж.
Калодзеж. Ідучы вуліцаю, Глушкевіч убачыў, як насустрач яму ад студні набліжалася рослая жанчына з суднамі вады. Дуброўскі. Аня бачыла, як .. [салдат] выйшаў на двор, выцягнуў вады са студні, стаў заліваць у машыну. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Засётак ’загародка (па абодва бакі ёўні)’ (Мат. Гом.). Слова, відаць, звязана з асець (гл.); ё (як і ў асётны, Нас.) можа быць другасным. Мяркулава (Этимология, 1980, 87–89) звязвае з рус. пячорск. осетоваться ’пасяліцца’ (тады, магчыма, і з посетить) і адабрае супастаўленне асець з лат. sēta ’агароджа, сялянскі двор’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)