ры́бін прям., перен. ры́бий;
р. тлушч — ры́бий жир;
~ны во́чы — ры́бьи глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прымру́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што.
Абл. Прыжмурыць (вочы). Так пасля добрага грыбнога дня, як толькі прымружыш вочы, мрояцца чорнагаловыя крамяныя баравічкі. Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лупіць, -плю, -піш, -піць; -плены; зак. (разм.).
1. што. З сілай выдраць.
В. ліст з кнігі.
В. прабой з вушака.
2. каго. Набіць, адлупцаваць.
◊
Вылупіць вочы (разм., неадабр.) — пільна паглядзець шырока расплюшчанымі вачамі.
|| незак. вылу́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смуга́, -і́, ДМ смузе́, ж.
1. Падобная на дым, лёгкая атмасферная пялёнка, дымка, туман.
Небасхіл заслаўся смугой.
Каля лесу слалася с.
2. перан. Тое, што перашкаджае ясна бачыць, затуманьвае.
С. засцілае вочы.
С. на твары (журботны настрой).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цемнаво́кі, ‑ая, ‑ае.
Які мае цёмныя вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рап’ём ’неадчэпна, назойліва’ (ТСБМ), ’дакучліва, неадчэпна’: рапʼём лезеш у вочы (Сцяшк.). Да рапей (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыжму́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Зморшчыўшы, сціснуўшы павекі, прыкрыць, прыплюшчыць (вочы, вока). Прыжмурыўшы вока, Міколка ўглядаецца ў далёкую грушу. Лынькоў. — Выбачайце, што патурбавала, — прыжмурыла вочы ад электрычнага святла Кацярына. Пальчэўскі. Дзед прыжмурыў вочы, і скупая ўсмешка прабегла па яго твары. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тара́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; незак., што.
Разм. Шырока раскрываць (вочы); здзіўлена або спалохана глядзець на што‑н. Васіль Грыбок тарашчыў крыху лупатыя бясколерныя вочы з бесцырымоннай нахабнай цікаўнасцю. Шамякін. Яня глядзіць, як тата працягвае дзеду грошы, і ажно вочы тарашчыць ад здзіўлення. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жму́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; незак.
Сціскаючы павекі, прыплюшчваць вочы. І ўжо дзед стрэльбу да пляча прыставіў і жмурыцца пачаў левым вокам. Лынькоў. Аднойчы з калегам мы ляжалі на гарачым беразе і жмурыліся ад сонца, разглядаючы на гарызонце празрысты дымок парахода. Скрыган. // Прыплюшчвацца, прыкрывацца (пра вочы). Калі Павел на што-небудзь скардзіўся, вочы дзядзькі жмурыліся. Гроднеў. Ад нязвыклага зіхацення снегу самі жмурыліся вочы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затума́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
Зацягнуць туманам, смугой, вільгаццю і пад. // Зацьміць, завалачы вочы (пра слёзы). Слёзы, як ні стрымлівала іх [Ганна], набеглі на вочы, затуманілі позірк. Мележ. // перан. Пазбавіць яснасці, выразнасці; замарачыць. Хваляванне затуманіла старэчы розум, выцвілыя вочы засціла сляза. Мехаў. Гандлёвы азарт, прага нажывы затуманілі свядомасць, буйных і дробных бізнесменаў. Гамолка.
•••
Затуманіць вочы каму — звесці ў зман; абхітрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)