Verbum

вага́, -і́, ДМ вазе́, мн. ва́гі і (з ліч. 2, 3, 4) вагі́, ва́гаў, ж.

1. толькі адз. Цяжар каго-, чаго-н., які вызначаецца ўзважваннем.

Вызначыць вагу тавару.

Вагой у дваццаць кілаграмаў.

Меры вагі.

Барэц цяжкай вагі.

2. толькі адз., перан. Уплыў, аўтарытэт, значэнне.

Мець вагу ў калектыве.

3. Прылада для ўзважвання чаго-н.

Аўтаматычныя вагі.

◊

На вагу золата — вельмі дорага.

|| прым. вагавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).

Вагавыя катэгорыі барцоў.

В. збор.

на́це, часц.

1. Тое, што і на² (у 1 знач.), толькі пры ветлівым звароце або звароце да многіх.

Н. вам кнігу.

2. Ужыв. пры выказванні здзіўлення, гневу і пад.

Н. ж вам, такое здарэнне!

непасрэ́дны, -ая, -ае.

1. Які не мае прамежкавых звёнаў; прамы.

Непасрэдная сувязь.

2. Які робіць усё без сумнення, кіруючыся толькі ўнутранымі схільнасцямі; просты, шчыры.

Непасрэдная натура.

Паводзіць сябе непасрэдна (прысл.).

|| наз. непасрэ́днасць, -і, ж.

кураня́ і куранё, -ня́ці, мн. -ня́ты, -ня́т, н.

Птушаня курыцы.

◊

Куранят увосень лічаць (прыказка) — толькі канец справы пакажа, ці варта было яе пачынаць.

|| памянш. кураня́тка, -а, мн. -і, -так, н.

|| прым. кураня́чы, -ая, -ае.

змо́га, -і, ДМ змо́зе, ж.

1. Сіла, здольнасць рабіць што-н. (ужыв. толькі ў некаторых выразах).

Наколькі хопіць змогі.

Не мець змогі падняцца з ложка.

2. Стан моцнай стомленасці, поўнага бяссілля.

Па́даць ад змогі.

каб², часц.

1. Ужыв. пры выказванні пажадання, скаргі, праклёну (звычайна ў пачатку простых сказаў).

Каб пілося і елася і болей хацелася.

2. Ужыв. пры выказванні сумнення ў магчымасці чаго-н.

Каб толькі адна гэта бяда.

навырабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; зак., чаго.

1. Зрабіць, вырабіць што-н. у вялікай колькасці.

Н. цацак.

2. Апрацаваць дубленнем многа чаго-н.

Н. шкур.

3. Насваволіць, нагарэзнічаць (разм.).

Чаго толькі не навыраблялі дзеці ў хаце.

негаты́ў², -ты́ву, м. (разм.).

Адмоўны вынік якіх-н. дзеянняў, адмоўны пачатак; увогуле факты, звесткі, эмоцыі і пад. адмоўнага характару.

Ён ва ўсім бачыць толькі н.

|| прым. негаты́ўны, -ая, -ае.

Н. вынік.

Негатыўная ацэнка.

Негатыўныя эмоцыі.

прынцыпо́вы, -ая, -ае.

1. Які датычыць прынцыпаў.

Прынцыповае пытанне.

2. Які прытрымліваецца цвёрдых прынцыпаў

П. чалавек.

Прынцыповая крытыка.

3. Які датычыць чаго-н. толькі ў асноўным.

Прынцыповая згода на што-н.

|| наз. прынцыпо́васць, -і, ж.