саму́м, ‑у, м.
Сухі, гарачы вецер, пясчаны ураган у пустынях Азіі і Афрыкі.
[Араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ветрабой (паэт.) ’сухое галлё, ламачча, збітае з дрэў ветрам’; ’вецер, які збівае галлё з дрэў’ (КТС). Укр. вітробі́й, рус. ветробо́й ’буралом (дрэвы); апады (плады)’, паўн.-рус. ’палеглая ад ветру збажына’, амур. ’месца, на якім адміраюць цеплалюбівыя расліны пад уплывам моцных, халодных паўночна-заходніх вятроў’. Да ве́цер і бой (гл.) < біць ’праяўляцца з вялізнай сілай, бушаваць, лютаваць (пра вецер, мароз)’; параўн. рус. бить ’тс’, укр. бити ’веяць, несці (аб ветры, мяцеліцы’, бел. драг. побэ́тэ (пра мароз) ’абмарозіць расліны, квітнеючы сад такім чынам, што лісце, кветкі і плады ападаюць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Веснавей (паэт.) ’веснавы вецер’ (КТС) — новаўтварэнне ад вясна́ (гл.) і вей (< веяць). Сюды ж веснавейны, веснавеяць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сатане́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Станавіцца злым, злаваць. Сатанець ад злосці. // Прыходзіць у стан моцнага ўзбуджэння. Лёшка сатанеў ад задавальнення. «Вожык». // перан. Лютаваць (пра вецер, буру і пад.). Ісці далей не было сіл. Дый вецер.. сатанеў. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Валкан ’вялікі разбуральны вецер, буран; паламаны бурай лес’ (Яшк.). Да валкі ’які валіць’ < валіць 1. Параўн. буран.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паве́шаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад павесіць.
2. у знач. наз. паве́шаны, ‑ага, м.; паве́шаная, ‑ай, ж. Той, каго пакаралі смерцю цераз павешанне. Вецер, халодны асенні вецер пагойдваў целы павешаных і вяроўкі на трох шыбеніцах. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халадзі́ць, -ладжу́, -ло́дзіш, -ло́дзіць; незак.
1. што. Рабіць халодным, ахалоджваць, астуджваць.
Раса халодзіць ногі.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што і без дап. Выклікаць адчуванне холаду.
Вецер дзьмуў у спіну і прыемна халадзіў.
Страх халадзіў кроў у жылах (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шквал, -у, м.
1. Раптоўны моцны парыў ветру, які суправаджаецца звычайна навальнічным ліўнем.
Наляцеў ш.
Ш. смеху (перан.).
2. перан. Моцная масіраваная стральба.
Ш. агню.
|| прым. шква́льны, -ая, -ае і шква́лісты, -ая, -ае.
Шквальны (шквалісты) вецер.
Шквальны агонь кулямётаў.
Шквальныя апладысменты (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бо́ра, ‑ы, ж.
Халодны моцны, парывісты вецер, які дзьме з гор на марскім узбярэжжы.
[Ад грэч. boreas — паўночны вецер.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ветраве́й, ‑ю, м.
Паэт. Вецер. На ветравеях, нібы воўка, Плывуць хмурынкі так чароўна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)