цэ́ліць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. цэ́лю цэ́лім
2-я ас. цэ́ліш цэ́ліце
3-я ас. цэ́ліць цэ́ляць
Прошлы час
м. цэ́ліў цэ́лілі
ж. цэ́ліла
н. цэ́ліла
Загадны лад
2-я ас. цэ́ль цэ́льце
Дзеепрыслоўе
цяп. час цэ́лячы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цэ́ліць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. цэ́лю цэ́лім
2-я ас. цэ́ліш цэ́ліце
3-я ас. цэ́ліць цэ́ляць
Прошлы час
м. цэ́ліў цэ́лілі
ж. цэ́ліла
н. цэ́ліла
Загадны лад
2-я ас. цэ́ль цэ́льце
Дзеепрыслоўе
прош. час цэ́ліўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прыцэ́л, -а і -у, м.

1. -а, мн. -ы, -аў. Прыстасаванне на агнястрэльнай зброі для навядзення на цэль.

2. -у. Навядзенне на цэль, прыцэльванне.

Лінія прыцэлу.

◊

Узяць (браць) на прыцэл каго-, што-н. — прыцэліцца ў каго-, што-н. (таксама перан.: звярнуць асаблівую ўвагу на каго-, што-н.).

|| прым. прыцэ́льны, -ая, -ае.

Прыцэльная стральба (па цэлі).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саманаво́дны, ‑ая, ‑ае.

Які аўтаматычна наводзіцца на цэль. Саманаводная ракета.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыцэ́льваць

‘наводзіць што-небудзь на цэль (прыцэльваць гарматы)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. прыцэ́льваю прыцэ́льваем
2-я ас. прыцэ́льваеш прыцэ́льваеце
3-я ас. прыцэ́львае прыцэ́льваюць
Прошлы час
м. прыцэ́льваў прыцэ́львалі
ж. прыцэ́львала
н. прыцэ́львала
Загадны лад
2-я ас. прыцэ́львай прыцэ́львайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час прыцэ́льваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

саманавядзе́нне, ‑я, н.

Аўтаматычнае навядзенне па цэль (самалёта, ракеты і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ме́ткі, -ая, -ае.

1. Здольны дакладна пападаць у цэль.

М. стралок.

2. перан. Які выразна і трапна азначае што-н.

Меткае параўнанне.

|| наз. ме́ткасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наво́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

1. гл. навесці.

2. Наданне ствалу гарматы пэўнага кірунку для пападання ў цэль (спец.).

Біць прамой наводкай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нацэ́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; зак.

1. Навесці зброю на цэль; прыцэліцца.

2. перан. Падрыхтавацца, сабрацца што-н. зрабіць.

Н. ў паездку.

|| незак. нацэ́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прамахну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ніся; зак.

1. Не трапіць у цэль, даць промах.

2. перан. Памыліцца, схібіць (разм.).

|| незак. прама́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)