Вестыбюль ’пярэдні пакой, пярэдняя пры парадным уваходзе ў памяшканне’ (КТС, БРС). Сюды ж вестыбюльны. Нядаўняе запазычанне з рус. вестибюль < франц. vestibule ’сенцы, пярэдняя’ < лац. *ver‑stibulum ’ахоўваемы ўваход, сенцы’ (Шанскі, 1, В, 75; БЕР, 1, 137; Голуб-Ліер, 505).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прысе́нак ’першы пакой ад уваходу ў дом (atrium)’ (Карскі, Труды), прысенак ’ганак; тамбур’ (Ласт.), толькі мн. л. прысе́нкі ’крыты ганак’ (Нас.), прысе́нцы ’ганак’, прысёнак, мн. л. прысе́нкі, прысе́нцы ’першыя, знешнія, уваходныя сенцы’ (Ласт.). Да се́ні, се́нцы (гл.), параўн. рус. дыял. присе́нок ’прыбудаваныя да хаты сенцы або камора ў сенцах; прыбудова да хлява, пуні’, присе́нки ’тс’, укр. присі́нок, присі́нки, присі́ння ’прыбудова; ганак; ганак са стрэшкай на двух слупках’, польск. przysionek ’прыхожая’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
урэ́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
Абл. Учапіцца. [Крушынскі] ўрэпіўся рукамі ў мяшок і лёгка занёс у сенцы. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
За́сень ’месца, закрытае ад сонца’, ’сенцы’. Рус. уладз., цвяр., пск., прыбалт. за́се́нь, серб.-харв. за́сен ’тс’. Ст.-рус. засѣнь ’цяністае месца’ (XVI ст.). Усх.-слав. (а з улікам серб.-харв., магчыма, прасл.) назоўнік з прэфіксальным за і каранёвым сѣнь (гл. сенцы). Значэнне ў далейшым разгалінавалася.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панано́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць і панано́шваць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. чаго. Прынесці за некалькі прыёмаў многа чаго-н.
П. дроў да печы.
2. чаго. Сваім рухам нанесці многа чаго-н., утварыць што-н.
Вецер пананосіў лісця ў сенцы.
3. што і чаго. Нанесці на паперу, карту, схему ўсё, многае.
П. населеныя пункты на карту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
назаця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.
Зацягнуць у сярэдзіну, унутр чаго‑н. вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Назацягваць мяшкоў у сенцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́брык, ‑а, м.
Памянш. да цэбар; невялікі цэбар. [Васіль] пайшоў у сенцы, зачэрпнуў з кляновага цэбрыка поўную конаўку; вада была халодная — толькі са студні. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насцяро́жлівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць наспярожлівага. — Адчыняй, Віця, — загадалі маці, і той хутка, але з няўцямнай насцярожлівасцю адчыніў дзверы спачатку ў сенцы, тады ў хату. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́скі, ‑сак; адз. няма.
Тое, што і драбіны (у 1 знач.). Вялічка ўбег у сенцы двухпавярховага мураванага дома, убачыў вузенькія прыстаўныя лескі і.. узлез на гару. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асяні́ць ’нечакана ўзнікнуць (пра думку)’. Магчыма, з стараславянскай праз старарускую ці рускую. Стараславянскае слова ўтворана ад сѣнь ’цень’ (гл. сенцы) са значэннем ’пакрыць ценню’, ’прыкрыць, захаваць’ > ’сайсці звыш’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)