вы́сеяць, -сею, -сееш, -сее; -сей; -сеяны; зак.

Пасеяць (якую-н. колькасць).

В. сто пудоў жыта.

|| незак. высява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. высява́нне, -я, н. і вы́сеў, -севу, м. (спец.).

Нормы высеву.

Высеў траў.

|| прым. высяўны́, -а́я, -о́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

се́яць, се́ю, се́еш, се́е; сей; се́яны; незак. што.

1. і без дап. Раскідваць насенне на падрыхтаваную для сяўбы глебу.

С. пшаніцу.

2. перан. Распаўсюджваць сярод людзей якія-н. думкі, настрой і пад. (высок.).

С. разумнае, добрае, вечнае.

С. веру ў лепшае жыццё.

3. Тое, што і прасейваць.

С. муку.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра дробны дождж, снег: ісці.

Цэлую раніцу сеяў дождж.

5. Засяваць (якую-н. плошчу зямлі; разм.).

С. поле пад лесам.

|| зак. пасе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны (да 1 і 2 знач.).

|| наз. се́янне, -я, н. і пасе́ў, -се́ву, м. (да 1 знач.).

Сеянне дрэнных чутак.

Сеянне мукі.

Пасеў азімых закончаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

се́яць несов.

1. прям., перен. се́ять;

с. жы́та — се́ять рожь;

с. непако́й — се́ять трево́гу;

с. сму́ту — се́ять сму́ту;

2. (очищать, пропуская через сито) се́ять, просе́ивать;

с. муку́ — се́ять (просе́ивать) муку́;

хоць рэ́пу сей — хоть ре́пу сей;

ду́рняў не се́юць, яны́ са́мі ро́дзяццапосл. дурако́в не се́ют, они́ са́ми родя́тся;

сей авёс у гразь, бу́дзеш князьпосл. сей овёс в грязь, бу́дешь князь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адсе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны; зак.

1. што. Прасейваннем адцзяліць.

А. асцюкі ад мукі.

2. перан., каго-што. Выключыць, звольніць.

А. двоечнікаў з універсітэта.

3. што. Перасеяць участак, дзе вымакла або не ўзышла збажына.

Адсеялі азіміну ярыной.

|| незак. адсява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і адсе́йваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адсява́нне, -я, н., адсе́йванне, -я, н. і адсе́ў, -се́ву, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сёй-той ‘некаторыя (нямногія) людзі’ (ТСБМ). Спалучэнне ўказальных займеннікаў, што ўзыходзяць да *sь (гл. сей) і *tъ (гл. той). Сёй з сей пад уплывам той, з якім звычайна спалучаецца ў сказе, у тым ліку і ў самастойным ужыванні (Карскі 2-3, 342), аналагічна сёе‑тое ‘нямногае, нешта, некаторыя рэчы’ (ТСБМ), сёя‑тоя ‘што-небудзь’ (Сл. ПЗБ), параўн. i siòje, i tòje (Федар. 4), сё й то (ТС), але сей год, да сего́ дажыўся (Ян.). Пераход е > ё тлумачаць уздзеяннем націску (гл. ESSJ SG, 2, 618), параўн. аднак ні сёго́ ні того́ (ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

То́лесь ’нядаўна’ (Сцяшк. Сл.). Спалучэнне формы, што ўзыходзіць да *tolě (гл. папярэдняе слова) з дэманстратыўнай часціцай -сь (гл. сей).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Се́ты (сіе́ты) ‘гэты’: сіе́ты свіе́т ‘зямное жыццё’ (беласт., Сл. ПЗБ). Спалучэнне ўказальных займеннікаў *sь (гл. сей) і *tъ (гл. той).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сяе́начы ’гэтай ноччу’ (Бяльк., Ян.), сее́начы ’сёння ўночы’ (Пятк. 2). Сцягненая форма, параўн. сяй ночы а паўночы (Бяс., Ласт.), гл. сей, ноч.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Малосей, палес. моло́сей ’малако ў рыб’ (Крыв.). Да малача́й7 (гл.). Другая частка слова сей пад уплывам народнай этымалогіі ад сеяць (насенне) > ’сеяць семя ў час нерасту’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сяймі́га (сеймі́га) ’хутка, у адзін момант’ (Сцяшк.). Сцягненая форма выразу, што ўзыходзіць да спалучэння ўказальнага займенніка сей (гл.) з назоўнікам міг (гл.) у Р. скл. адз. л.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)