лупну́ць
‘рвануць, ударыць каго-небудзь, што-небудзь; пайсці (пра дождж і пад.)’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лупну́ |
лупнё́м |
| 2-я ас. |
лупне́ш |
лупняце́ |
| 3-я ас. |
лупне́ |
лупну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лупну́ў |
лупну́лі |
| ж. |
лупну́ла |
| н. |
лупну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лупні́ |
лупні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
лупну́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Ламану́ць ’ламануць’, ’ударыць’, ’пабегчы, уцячы, рвануць’ (Нас., Юрч., Мік., Сцяшк., ТСБМ), ламяну́ць ’імгненна ўскочыць’ (уздз., чэрв., Жд. 2). Да ламаць (гл.). Суф. ‑ну‑ падкрэслівае закончанасць дзеяслова, які абазначае раптоўную змену ходу дзеяння. Параўн. рус. ломну́ть, ломану́ть ’моцна ўдарыць палкай, дубцом’, ло́мнуть ’грукнуць дзвярыма, акном’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трепану́ть сов. и однокр., прост.
1. рвану́ць; матну́ць; трасану́ць; тармасну́ць; тузану́ць;
2. ля́пнуць; см. трепа́ть 1, 4.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дёрнуть сов.
1. тузану́ць, шмаргану́ць, таргану́ць; (потянуть) пацягну́ць; (рвануть) рвану́ць; скубану́ць; см. дёргать 1;
2. (выпить) фам. хапі́ць, кульну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лупану́ць ’рвануць, пацягнуць’ (ТС), ’моцна ўдарыць’ (віл., Сл. ПЗБ), лупяну́ць ’тс’ (Нас., ТСБМ), лупену́ць ’тс’, ’раздзерці’, ’падраць’, ’наесціся’ (ТС), лупляну́ць ’выцяць’ (Юрч. Вытв.), лупяну́цца ’упасці, пабіцца’ (Нас.). Да лупі́ць 1 (гл.). Аб суфіксе ‑ану‑ гл. Бел. гр. 2 (1, 328–329) і Слаўскі (SP, 1, 44–45). Мяккасць папярэдняй зычнай залежыць ад мяккасці зычнай словаўтваральнай лексемы, таму можна меркаваць, што формы з ‑ану‑ ўзыходзяць да лупа́ць < прасл. lupati ’ўдараць, біць, стукаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рушыць, пайсці, падацца, накіравацца, крануцца, скрануцца / павольна: пасунуцца / раптоўна: рвануць; узяць (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)