Пралёт ’скразная адтуліна, праём’ (ТСБМ), ’франтон’ (віц., ДАБМ, камент., 778), ’градка, рад’ (Сцяшк. Сл.). Рус. проле́т ’скразная адтуліна, праём’, укр. проліт ’тс’, ’дыяметр’, польск. przelot тэхн. ’адтуліна’, ’дыяметр (трубы, канала)’, чэш. průdet ’пералёт’, серб.-харв. пролет ’тс’. Бязафіксны назоўнік ад праляцець < ляцець. Значэнне ’адтуліна, праём’ — праз прамежкавае значэнне ’адтуліна, праём для пралёта, прахода’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ако́нны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да акна. Аконнае шкло. Аконная рама. Аконны праём.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прахо́н, ‑у, м.
Разм. Праход, адтуліна, праём. Па вуліцы Карла Маркса стаялі яшчэ сцены камяніц са сляпымі прахонамі вокнаў і дзвярэй. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапілава́ць, -лу́ю, -лу́еш, -лу́е; -лу́й; -лава́ны; зак., што.
1. Разрэзаць пілой да пэўнай мяжы або выразаць пілой.
П. дрэва да сярэдзіны. П. праём для акна.
2. Правесці які-н. час пілуючы.
|| незак. прапіло́ўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
|| наз. прапіло́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
акно́, -а́, мн. во́кны і (з ліч. 2, 3, 4) акны́, ако́н і во́кнаў, н.
1. Праём у сцяне будынка для святла і паветра, а таксама рама са шклом, якая закрывае гэты праём.
Дом на шэсць акон.
2. перан. Адтуліна, прасвет у чым-н., выхад, доступ да чаго-н.
А. паміж дамамі.
3. Астатак вадаёма ў выглядзе адкрытага паглыблення.
А. ў балоце.
4. перан. Доступ да чаго-н.
А. ў шырокі свет.
5. разм. Вольны прамежак часу ў раскладзе заняткаў.
А. паміж парамі.
|| памянш. аке́нца і ако́нца, мн. -ы, -аў, н. (да 1 знач., разм.).
|| прым. ако́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Кянь ’праём у сцяне’ (Сл. паўн.-зах.). Няясна. фанетыч иая структура слова сведчыць на карысць новага запазычання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
амбразу́ра, ‑ы, ж.
1. Праём у збудаваннях абарончага характару, бранявежах і пад., праз які страляюць; байніца. Амбразура дота. □ [Валодзя:] — Гераізм — гэта, калі чалавек вядзе самалёт на таран, калі закрывае сваім целам амбразуру. Шамякін. Аказалася, што.. [партызаны] ляжалі перад амбразурамі нямецкага дота ў адкрытым полі. Карпюк.
2. Акопны ці дзвярны праём у дамах, вежах і пад. [Сятогей:] — [Немцы] доты ставяць усюды, амбразуры ў дамах вырэзваюць, спадзяюцца, значыць, біцца за кожны дом. Мележ.
[Фр. embrasure.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падако́ннік, ‑а, м.
Дошка або каменная пліта, устаўленая ці ўмураваная гарызантальна ў аконны праём знізу. Падако былі густа застаўлены вазонамі. Бядуля. [Рыгор] падышоў бліжэй да акна, абапёрся локцямі на падаконнік. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ліхта́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Асвятляльны прыбор у выглядзе шклянога футарала.
Вулічны л.
Электрычны л.
2. Шкляны праём у даху, а таксама зашклёны выступ у будынку.
3. Сіняк, кровападцёк пад вокам (разм.).
|| памянш. ліхта́рык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. ліхта́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
люне́т, ‑а, М ‑неце, м.
1. Уст. Палявое ўмацаванне, якое складаецца з аднаго-двух валоў і рова ўперадзе.
2. У архітэктуры — арачны праём у скляпенні ці сцяне над дзвярамі ці акном, абмежаваны гарызантальна знізу.
[Фр. lunette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)