ки́пень м. и ж.
1. (пена) пе́на, -ны ж.;
2. (кипяток) кі́пень, -пню м., кі́пецень, род. кі́петню м., вар, род. ва́ру м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мы́ла, -а, н.
1. Рэчыва з тлушчу і шчолачы, якое лёгка раствараецца ў вадзе і ўжыв. для мыцця.
Гаспадарчае м.
Туалетнае м.
2. перан. Белая пена ў коней ад поту.
Коні ў мыле.
|| прым. мы́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
на́кіп, -у, м.
1. Пена, якая ўтвараецца на паверхні вадкасці пры кіпенні, а таксама цвёрды асадак на сценках пасуды, у якой што-н. кіпяцяць.
Н. на супе.
Н. у чайніку.
2. перан. Тое, што накіпела ў сэрцы, на душы; цяжкае пачуццё ад чаго-н. непрыемнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пу́ты ’пена’ (іўеў.), польск. дыял. puty ’тс’. Лаўчутэ (Балтизмы, 49) са спасылкай на Вяржбоўскага выводзіць з літ. putà, мн. л. pùtos пена’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Печаліска ’месца, дзе стаяла печ’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Відаць, ад незафіксаванага тпена ’печ’ (параўн. пск., наўг. пена, пена ’печ’) і суф. ‑іена з менай ‑гі‑ > л V печачка > печаліска.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стажа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
Разм. Складаць, кідаць сена ў стагі. / у вобразным ужыв. Мярэжкамі пена Плыла ля паэта. Стажарыла сена Прыгоннае лета. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пе́чанік ’муляр, пячнік’ (лід., ЛА, 3). Да незафіксаванага *пена ’печ’ (параўн. рус. пск., наўг. цеча, пена ’тс’) і суф. ‑нік, альбо ў выніку намінацыі словазлучэння печаны (майстар, муляр), параўн. польск. piecownik ’пячнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шумаві́нне, ‑я, н.
1. Пена, накіп, шум на супе і пад. пры кіпенні. Пачала закіпаць на трынозе бульба, гонячы шумавінне цераз край і заліваючы агонь. М. Стральцоў. // Пена, якая ўтвараецца пры хваляванні вады на моры, возеры і пад. І зноў чакала [Ірма], пакуль белае шумавінне не выкінула Яругіна зноў на бераг. Карамазаў. // Рознае смецце. Трэба было ўсюды пападграбаць шумавінне, пазвозіць яго на ферму, утаптаць у гной. Сачанка.
2. перан. Разм. Падонкі грамадства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скупа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Пакупацца, акунуцца ў ваду. Скупалася [чайкі] ў хвалі. Як пена прыбою, бялюткімі сталі. Бялевіч. / у перан. ужыв. [Песня] скупаецца ў жытах, Высокіх і густых. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́фель ‑фля і ку́халь, ‑хля, м.
Бакал для піва. Па шкле куфля аплывала белая пена і шлёпалася пад ногі. Лобан. Сабе Апейка папрасіў кухаль піва; пакуль буфетчыца налівала, агледзеўся, дзе б прыладзіцца. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)