◎ Кле́нска ’паражэнне’ (Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з польск. klęska (там жа, 474).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папада́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. пападаць — папасці (у 1 знач.).
•••
Прамое пападанне — непасрэднае паражэнне цэлі снарадам, бомбай, мінай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тушэ́, нескл., н. (спец.).
1. Характар, спосаб дакранання да клавішаў фартэпіяна пры ігры.
Мяккае т.
Моцнае т.
2. У спорце: укол, удар, нанесены фехтавальшчыкам саперніку ў адпаведнасці з правіламі, а таксама дотык барца абедзвюма лапаткамі да дывана, які абазначае яго паражэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэва́нш, ‑у, м.
Адплата за паражэнне, няўдачу, пройгрыш і пад., а таксама барацьба з мэтай узяць верх над ранейшым пераможцам. Узяць рэванш.
[Фр. revanche.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аско́лачны, ‑ая, ‑ае.
Які мае дачыненне да асколка. Асколачная рана. // Які разрываецца на шматлікія асколкі, разлічаны на паражэнне асколкамі. Асколачная граната. Бомба асколачнага дзеяння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Патарчка ст.-бел. потарчка, потаржка ’сутычка’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. potarczka ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 66); потаржка — у выніку кантамінацыі слоў потарчка і поражка ’паражэнне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хі́сткасць, ‑і, ж.
Уласцівасць хісткага. Хісткасць спадзяванняў. □ Маральнае паражэнне князя — не што іншае, як неабвержны доказ хісткасці жыццёвых устаяў таго ладу, які трымаецца на грашах і насіллі. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Перапа́ташыць (парэпатошыць) ’знішчыць, павыдаваць’ (ТС). Да пера- (гл.) і латошыць ’знішчаць, руйнаваць’ (тамсама), якое можна параўнаць з мар. patos ’моцны дух у выглядзе дракона’. Няясна. Магчыма, генетычна звязана са ст.-грэч. πάνος ’пакуты, гора, паражэнне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перамо́га, -і, ДМ -мо́зе, мн. -і, -мо́г, ж.
1. Поспех у бітве, вайне, поўнае паражэнне праціўніка.
Дабіцца перамогі над ворагам.
2. Поспех у барацьбе за што-н., ажыццяўленне, дасягненне чаго-н. у выніку барацьбы, пераадолення чаго-н.
П. ў спаборніцтве.
◊
Пірава перамога (кніжн.) — перамога, здабытая вялікімі ахвярамі і таму роўная паражэнню [па імені эпірскага цара Піра].
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паразі́ць ’забіць, нанесці ўдар якой-н. зборнай; перамагчы, нанесці паражэнне, разбіць; выклікаць пашкоджанне, змяненне ў тканцы, органе і пад.’ (ТСБМ). Новае кніжнае запазычанне з рус. порази́ть < рази́ть < раз (гл.). Дыял. порожа́ць ’кусаць, жаліць (пра змей)’ (ТС), відавочна, украінізм, параўн. пора́зити ’параніць; укусіць (пра змяю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)