спрасто́ўваць

‘ісці напрасткі (спрастоўваць дарогу; спрашчаць, выпрастоўваць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. спрасто́ўваю спрасто́ўваем
2-я ас. спрасто́ўваеш спрасто́ўваеце
3-я ас. спрасто́ўвае спрасто́ўваюць
Прошлы час
м. спрасто́ўваў спрасто́ўвалі
ж. спрасто́ўвала
н. спрасто́ўвала
Загадны лад
2-я ас. спрасто́ўвай спрасто́ўвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час спрасто́ўваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

спро́стваць

‘ісці напрасткі (спростваць дарогу; спрашчаць, выпрастоўваць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. спро́стваю спро́стваем
2-я ас. спро́стваеш спро́стваеце
3-я ас. спро́ствае спро́стваюць
Прошлы час
м. спро́стваў спро́ствалі
ж. спро́ствала
н. спро́ствала
Загадны лад
2-я ас. спро́ствай спро́ствайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час спро́стваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

*Прасцяком, просцяко́м ’напрасткі’ (ТС). Укр. простяко́м ’тс’. Тв. скл. ад *прасцяк < просты ’прамы (пра дарогу)’. Параўн. рус. дыял. про́сто і про́стец ’прамая дарога, напрасткі’. Гл. яшчэ прастава́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

напро́ст нареч.

1. обл., см. напрасткі́;

2. (о жатве) не свя́зывая в снопы́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ценява́ць, цянюю, цянюеш, цянюе; незак.

Абл. Ісці напрасткі, нацянькі; скарачаць шлях. — Мінута — батальён на нагах. Бясшумна цянююць на Прыпяць. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прасцікава́ць ’хадзіць напрасткі’ (Сл. ПЗБ). Дзеяслоў ад *прасця́к ’прамая дарога’ (гл. прасцяко́м).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

няе́зджаны, ‑ая, ‑ае.

Такі, па якому зусім або даўно не ездзілі. Машыны ішлі напрасткі, выбіраючы абавязкова няезджаную паверхню. Мележ. Каленік ідзе даўно няезджанай дарогай. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кружны́, ‑ая, ‑ое.

Абходны, акольны, больш далёкі (пра шлях, дарогу і пад.). Кружная дарога. □ [Марцаліс] не пайшоў напрасткі, а выбраў кружны шлях — больш доўгі і больш пэўны. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цянька́мі, прысл.

Разм. Напрасткі, нацянькі. Калі хлопец зноў ад’язджаў па вучобу, .. [Марылька] вельмі нерашуча .. цянькамі падышла да станцыі. Кулакоўскі. Мо хлопцы з дальняе дарогі ідуць цянькамі да сяліб? Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патупаце́ць, ‑тупачу, ‑тупаціш, ‑тупаціць; зак.

Разм. Тупаючы, пабегчы, пайсці. Салдаты з кацялкамі, перагавар баючыся, адзін за адным патупацелі некуды на вуліцу. Мележ. Чарада хлапчукоў патупацела напрасткі з крыкам. Арочка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)