налучы́ць сов., разг.

1. напа́сть, наткну́ться, натолкну́ться, набрести́;

н. на во́ўчую я́мунапа́сть (натолкну́ться, набрести́) на во́лчью я́му;

2. насти́гнуть, насти́чь; засти́чь, засти́гнуть;

3. (каго, што) случи́ться (с кем, чем);

яго́ы́ла бяда́ — с ним случи́лась беда́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Напа́сць ’несправядлівае абвінавачванне, паклёп’ (Нас., Яруш.), ’нагавор, паклёп’, ’гора, бяда’ (Гарэц.), ’дарэмшчына’ (робіць як за напасць), ’нагавор, паклёп’, ’бяда, гора’ (ТС), напась ’выдумка, памылковае непраўдзівае абвінавачванне, нападкі’ (бялын., Янк. Мат.), напа́сць (napáść) ’бяда, гора’ (рагач., будакаш., Мат. Гом., Пятк.); сюды ж напа́слівы ’які ўзводзіць на іншых паклёп, ставіць іх пад падазрэнне’, напа́сны ’небяспечны’, напа́ставаць ’несправядліва узводзіць на каго-небудзь віну, паклёп; паклёпнічаць’ (Нас.), напаснык (< напастник) ’чалавек, які прыносіць бяду, няшчасце’ (Булг.); рус. напасть ’няшчасце, бяда’, ’нагавор’, ’прынясенне’, ’нечаканае шчасце, удача’, укр. ’прычэпка’, ’бяда, няшчасце’, ’штраф’, ’паклёп’, польск. napaść ’напад, прычэпка’, ’прымус’, ’бяда, няшчасце’, ’хвароба коней і інш.’, чэш. nápast ’няшчасце’, ’прынада; западня’, ст.-чэш. ’цяжкасць’, ’жах’, славен. napâst ’нападзенне’, серб.-харв. на́паст ’няшчасце, бяда, напасць’, балг. напа́ст ’напасць, бяда, няшчасце’, макед. напаст ’тс’, ст.-слав. напасть ’спакуса’, ’нападкі’, ’няшчасце’. Шырокая семантыка сведчыць, што гэта хутчэй за ўсё самастойнае для кожнай славянскай мовы, аднак дастаткова старажытнае ўтварэнне ад дзеясловаў тыпу напа́сць, напада́ць, што маюць вялікі спектр значэнняў: ’напасці, наляцець’, ’наваліцца’, ’апанаваць’, ’раптоўна з’явіцца’, ’прыгнятаць’ і інш. (Махэк₂, 389; Фасмер, 3, 43).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наскочи́ть сов.

1. (натолкнуться) наско́чыць; наткну́цца;

наскочи́ть на столб наско́чыць (наткну́цца) на слуп;

2. перен. (напасть) наско́чыць, напа́сці;

наскочи́ть на неприя́тность наско́чыць на непрые́мнасць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

по́шасць ж.

1. эпиде́мия; пове́трие ср.; (скота — ещё) падёж м.;

2. перен. зара́за; пове́трие ср.; напа́сть; ме́рзость;

марава́я п. — морово́е пове́трие; морова́я я́зва

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наско́чыць сов.

1. (натолкнуться на ходу) наскочи́ть;

2. наскочи́ть, наткну́ться, нарва́ться;

н. на непрые́мную сцэ́ну — наскочи́ть (нарва́ться) на неприя́тную сце́ну;

не на таго́ ~чыўразг. не на того́ нарва́лся;

3. (напасть) наскочи́ть;

4. (внезапно прийти) нагря́нуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

навалі́цца сов.

1. (придавить всей тяжестью) навали́ться, нале́чь;

2. (дружно взяться за что-л.) навали́ться, нале́чь;

3. навали́ться, напа́сть; набро́ситься;

н. на во́рага — навали́ться (напа́сть) на врага́;

і́ліся ўсе на аднаго́ — навали́лись (напа́ли) все на одного́;

4. разг. (упасть во множестве) навали́ться, напа́дать;

і́лася мно́га лі́сця ў кало́дзеж — навали́лось (напа́дало) мно́го ли́стьев в коло́дец;

5. перен. (о сне) смори́ть;

6. перен. (начать ругать) наки́нуться, напусти́ться;

7. перен. (о болезни) обру́шиться;

хваро́бы ~лі́ліся — на яго́ боле́зни обру́шились на него́;

8. перен. (внезапно возникнуть) навали́ться;

і́лася бяда́ — навали́лась беда́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зза́ду

1. нареч. (где) позади́, сза́ди; назади́;

ён сядзе́ў далёка з. — он сиде́л далеко́ позади́;

2. нареч. (откуда) сза́ди;

напа́сці з.напа́сть сза́ди;

3. в знач. предлога с род. поза́ди, сза́ди; за (кем, чем);

ён ішо́ў з. во́за — он шёл позади́ (сза́ди) во́за, он шёл за во́зом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апанава́ць (каго, што) сов.

1. охвати́ть, овладе́ть (кем, чем), обуя́ть, объя́ть; (завладеть полностью) одоле́ть;

жанчы́ну ~ва́ў страх — же́нщину охвати́л (обуя́л, объя́л) страх, же́нщиной овладе́л страх;

яго́а́ла скру́ха — его́ одоле́ла тоска́;

2. (наброситься во множестве) напа́сть (на кого, что); окружи́ть;

яго́а́лі саба́кі — на него́ напа́ли соба́ки, его́ окружи́ли соба́ки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нагря́нуть сов. (неожиданно напасть) наляце́ць, напа́сці; (внезапно прийти) нечака́на з’яві́цца; (ввалиться) увалі́цца; (застичь) наско́чыць, найсці́; (обрушиться) звалі́цца;

враг нагря́нул и́з лесу во́раг напа́ў (наляце́ў) з ле́су;

нагря́нули го́сти нечака́на з’яві́ліся го́сці;

дава́й нагря́нем к нему́ дава́й ува́лімся да яго́;

а он, того́ и гляди́, нагря́нет а ён, так і глядзі́, з’я́віцца (наско́чыць, но́йдзе);

нагря́нула беда́ звалі́лася бяда́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

найти́II сов.

1. (натолкнуться на кого-л., что-л.) найсці́, натра́піць; наткну́цца;

2. (надвигаясь, закрыть) найсці́, насу́нуцца;

ту́ча нашла́ на со́лнце хма́ра найшла́ на со́нца;

3. (напасть) разг. найсці́; (охватить) апанава́ць, агарну́ць (каго, што);

блажь (дурь) нашла́ (на кого) дур найшо́ў (на каго);

нашла́ тоска́ найшла́ (апанава́ла, агарну́ла) туга́;

4. (собраться в каком-л. количестве) разг. найсці́, мног. панахо́дзіць;

нашло́ мно́го госте́й найшло́ (панахо́дзіла) шмат гасце́й; см. находи́тьII;

нашла́ коса́ на ка́мень погов. найшла́ каса́ на ка́мень.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)