Ву́чаны ’навучаны, вопытны’ (КТС, Федар., 4, КСТ). Ад вучы́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

искушённый

1. прич. спаку́шаны;

2. прич. вы́прабаваны; наву́чаны;

искушённый о́пытом наву́чаны во́пытам; см. искуси́ть;

3. прил. (в чём) дасве́дчаны, спрактыкава́ны (у чым).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ната́сканный​II

1. намуштрава́ны; вы́вучаны;

2. наву́чаны; нашпігава́ны; см. натаска́ть​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

грэнадзёр, ‑а, м.

1. У 17–18 стст. салдат, навучаны кіданню ручных гранат.

2. У царскай арміі і некаторых зарубежных арміях — салдат або афіцэр адборных (па высокаму росту) пяхотных і кавалерыйскіх часцей.

[Фр. grenadier.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вучо́ны, -ая, -ае.

1. Вывучаны, навучаны чаму-н.

Не вучы вучонага (прыказка). В. мядзведзь (дрэсіраваны).

2. Высокаадукаваны, які многа ведае ў галіне якой-н. навукі.

В. чалавек.

В. садавод.

3. Які мае адносіны да навукі, навуковы.

Вучонае званне.

Вучоная ступень.

4. у знач. наз. вучо́ны, -ага, мн. -ыя, -ых, м. Спецыяліст у якой-н. галіне навукі.

Выдатны в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ На́ўчань (на́учень) ’вучань’ (Анім.), рус. пск. на́учень, на‑ ўчень ’вучань (якога аддалі ў навучанне, на вывучку)’, смал. наушень ’падручны каваля’. Ад на́ўчаны (на́ученый) ’навучаны’ (Нас.), наўчыць ’наставіць, навучыць; настроіць’ (Нас.), параўн. вучань (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

внушённый

1. вы́кліканы; абу́джаны; усе́лены, пасе́лены, нада́дзены; наве́яны;

2. наву́чаны; угаво́раны; намо́ўлены; перакана́ны; см. внуши́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мабілізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.

1. Правесці (праводзіць) мабілізацыю (у 1, 2 знач.). Бязвусым юнаком быў Антось Галамака, калі ў шаснаццатым годзе мабілізавалі яго ў царскую армію. Чарнышэвіч. Калі пачалася вайна, бацьку і Грышу мабілізавалі адразу, а Юрка астаўся ў акупацыі. Навуменка.

2. перан. Прывесці (прыводзіць) у актыўны стан для дасягнення якой‑н. мэты, выканання якога‑н. задання. Навучаны шматгадовым вопытам, Яраш усё зразумеў і .. мабілізаваў свой спакой і вытрымку. Шамякін.

[Ад фр. mobiliser.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ляга́вы 1 ’пародзісты (аб сабаку)’ (Сцяшк.), ст.-бел. лекгавый. Запазычана са ст.-польск. legawy pies ’выжал — сабака, які навучаны класціся на месца і віляць хвастом тады, калі ён пабачыць птушку, на якую палююць’ (Слаўскі, 4, 113–114; Фасмер, 2, 473; Булыка, Лекс. запазыч., 143; Кохман, 81).

Ляга́вы 2, люга́вы, люга́ўка ’той, хто ўхіляецца ад цяжкай працы’ (Пан. дыс.; дзятл., Сцяшк. Сл.). Відаць, паланізм, параўн. польск. legawy ’той, хто любіць вылёжвацца, гультай, соня’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Навы́тар ’практыкаванне’ (Дуж-Душ.), навытарынный ’навучаны, звычны да справы, набіўшы руку, не навічок’, дзеепрым. залежнага стану ад дзеяслова навытырыць (Нік., Оч.). Этымалогія няпэўная; паводле Ластоўскага, бел. навытар ’навык да выканання чыннасцяў’ паходзіць ад тор ’шлях, дарога’, торыць ’праціраць дарогу’ (Ласт. 106) і, відаць, звязана з рус. поднатореть ’навучыцца, набіць руку ў якой-небудзь справе’, аднак няясным застаецца пачатак слова. Спробы звязаць з новы, параўн., напрыклад, чэш. novotář ’аматар новага, наватар’, славен. novotorija ’навіна, новыя парадкі’ і пад., ствараюць семантычныя цяжкасці. Мартынаў (вусна) выводзіць з *na‑o‑tor‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)