гламаздзі́ць
‘набіваць галаву, бакі; навальваць адно на другое’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
гламазджу́ |
гламаздзі́м |
| 2-я ас. |
гламаздзі́ш |
гламаздзіце́ |
| 3-я ас. |
гламаздзі́ць |
гламаздзя́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
гламаздзі́ў |
гламаздзі́лі |
| ж. |
гламаздзі́ла |
| н. |
гламаздзі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
гламаздзі́ |
гламаздзі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
гламаздзячы́ |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
загламазджа́ць
‘набіваць галаву, збіваць бакі; навальваць адно на другое; шумець, крычаць’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
загламазджа́ю |
загламазджа́ем |
| 2-я ас. |
загламазджа́еш |
загламазджа́еце |
| 3-я ас. |
загламазджа́е |
загламазджа́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
загламазджа́ў |
загламазджа́лі |
| ж. |
загламазджа́ла |
| н. |
загламазджа́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
загламазджа́й |
загламазджа́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
загламазджа́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
громозди́ть несов., прям., перен. грува́сціць, нагрува́шчваць; (накладывать) наклада́ць; (наваливать) нава́льваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Набугорываць ’навальваць многа, накладваць’, набугораны «наваленный подобно бугру» (Нас.), параўн. рус. набугриться ’ўздуцца гарбом’. Ад бугор (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нава́льванне ср. нава́ливание, нава́лка ж.;
н. ву́галю — нава́ливание (нава́лка) у́гля́; см. нава́льваць I
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
навора́чивать несов.
1. разг. наваро́чваць; нава́льваць;
2. (накручивать) разг. накру́чваць;
3. (есть с аппетитом) прост. упі́сваць, уміна́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
панара́д, ‑а, М ‑дзе, м.
1. Каркас, аснова калёс. Скрыпяць калёсы, панарад іх дрыжыць, ляскае. Каваль. Пуда лішняга не кладзі на воз, бо .. колы лезуць і лезуць у пясок, бы на той свет, а воз асядае, пакуль зусім не ляжа на зямлю панарадам. Сачанка.
2. Калёсы без драбін. [Мікіта] выцягнуў панарады, палажыў на іх дошкі і стаў навальваць гной. Колас. У дварэ .. стаяў новы панарад, на якім быў ужо паложаны плуг. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трупа́ціць экспр. ‘есці’ (Юрч. Вытв.): Трупаціла яна крупеню, / Яечню, руднік, жур, смажэню («Энеіда навыварат», Бел. літ. XIX ст.). Рус. смал. трупа́чить ‘разліваць ежу’ (1853 г., СРНГ). Хутчэй за ўсё, экспрэсіўнае ўтварэнне ад трупаць (гл.), аднак параўн. балг. тру́пам ‘накладаць, нагрувашчваць’, макед. трупи ‘навальваць, набіваць’, серб. тр̀пати ‘набіваць, напіхваць’, харв. tr̀pati ‘тс’, славен. trpati ‘тс’ (з харв., серб., (гл. Сной₂, 788) і асабліва серб. тр̀пија ‘абжорства’. Паводле Скока (3, 508), балгарска-македонскія формы звязаны чаргаваннем з харвацка-сербскімі і выводзяцца з *trupъ (гл. труп). Сной₂ (788) узводзіць да прасл. *tьrpati, роднаснага ст.-інд. tr̥̀pyati ‘насыціцца, задаволіцца’, нова-перс. tulf ‘перанасычанасць’ і пад. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нава́львацца I несов.
1. (придавливать всей тяжестью) нава́ливаться, налега́ть;
2. (дружно браться за что-л.) нава́ливаться, налега́ть;
3. нава́ливаться, напада́ть; набра́сываться;
4. разг. (падать во множестве) нава́ливаться, напада́ть;
5. перен. (о сне) мори́ть;
6. перен. (начинать ругать) наки́дываться, напуска́ться;
7. перен. (о болезни) обру́шиваться;
8. перен. (внезапно возникать) нава́ливаться, нака́тываться, нака́тывать;
1-8 см. навалі́цца;
9. страд. нава́ливаться; см. нава́льваць I
нава́львацца II несов., страд. нава́ливаться; см. нава́льваць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гламазда́ ’расцяпа’ (БРС), ’нехлямяжы’ (Касп.), ’бесталковы чалавек’, ’бесталкоўшчына’ (Нас.), ’няўмека’ (Сцяшк. МГ), глымызда́ ’гламазда, няварты чалавек, лішні ў хаце’ (Бяльк.). Вельмі цёмнае слова. Няма дакладных адпаведнасцей ні ў рус., ні ва ўкр. мовах. Можна, аднак, параўнаць з серб.-харв. glamàzati ’гаварыць багата і не да ладу; абдурваць’, чэш. hlomoziti ’шумець, крычаць’ (гэтыя словы Слаўскі, 1, 281, лічыць гукапераймальнымі і роднаснымі польск. glamać). Вытворныя: гламаздзе́нь ’бесталковы мужчына’ (Нас.), гламаздзі́ць ’набіваць галаву, забіваць бакі; навальваць адно на другое’ (Нас.). Параўн. яшчэ гламава́ты. Падрабязны агляд слав. матэрыялу (у тым ліку і ўласныя імёны тыпу ст.-рус. Гломазда) і спробу этымалогіі дае Трубачоў, Эт. сл., 6, 137–138.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)