замы́ць, -мы́ю, -мы́еш, -мы́е; -мы́ты; зак., што.
1. Адмыць (забруджанае месца).
З. пляму.
2. Сапсаваць, кепска мыючы, бялізну.
З. пляму.
З. сарочку.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Занесці чым-н.
Яму ў рэчцы замыла (безас.) пяском.
|| незак. замыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пілі́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Утвараць тонкія пісклівыя гукі (пераважна аб смычковых музычных інструментах).
На дварэ пілікала басэтля.
Пад бервяном пілікаў цвыркун.
2. Кепска іграць на чым-н.
П. на скрыпцы.
|| аднакр. пілі́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. пілі́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ду́рно
1. нареч. (плохо) дрэ́нна, пага́на, ке́пска, бла́га;
ду́рно па́хнет дрэ́нна (пага́на, ке́пска, бла́га) па́хне;
2. безл., в знач. сказ. мло́сна, нядо́бра;
ему́ сде́лалось ду́рно яму́ ста́ла мло́сна (нядо́бра);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нела́дно
1. нареч. не ў лад; (нехорошо) нядо́бра; (плохо) дрэ́нна, ке́пска;
2. в знач. сказ. нядо́бра; дрэ́нна, ке́пска;
◊
нела́дно скро́ен, да кре́пко сшит погов. нязгра́бна скро́ены, ды мо́цна сшы́ты;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скве́рно
1. нареч. (гадко) пага́на, га́дка, бры́дка; (мерзко) агі́дна; (пакостно) паску́дна;
2. (плохо — о качестве) дрэ́нна, ке́пска;
3. безл., в знач. сказ. дрэ́нна, нядо́бра, ке́пска, бла́га;
◊
скве́рно ко́нчить дрэ́нна ско́нчыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заняду́жаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Адчуць сябе хворым, нядужым; захварэць. — Нешта зусім кепска адчуваю сябе, проста-такі раскіс, занядужаў, — прызнаўся цяпер Янукевіч Ваўчку. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Збэ́рсаць ’скруціць, зматаць’ (Сл. паўн.-зах.), слонім. ’зрабіць кепска, сапсаваць’ (Нар. лекс.). Гл. барсаць. Лаўчутэ (Сл. балт., 100–101) прапануе аддзяліць бэрсаць ’рабіць кепска, псаваць’ ад барсаць ’працягваць аборы ў лапці’, але бэрсаць і ’блытаць (ніткі)’, а таму такое раздзяленне няпэўнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́мны ’стомлены’ (калінк., Сл. ПЗБ, Ласт., Пятк. 2), то́мный ’хворы, нездаровы (пра жывот, цела і пад.)’ (Бяльк.). Вытворныя ад тамі́ць, гл. Сюды ж то́мна ’цяжка (ад душэўных перажыванняў’) (Бяльк.), ’кепска, дрэнна’ (Касп.), ’кепска, млосна’ (Стан.), то́мнасьць ’стомленасць’ (Мат. Гом.), ’томнасць, знямога ад душэўных перажыванняў’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасі́ўнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць пасіўнага (у 1 знач.). Кепска адчула сябе Валя: яна зразумела, што ісці бескарысна, і ўзлавалася на сябе, на Марыну за пасіўнасць, за няздатнасць да подзвігу. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэ́піць ’заўзята, з захапленнем граць, скакаць’ (Сцяшк. МГ). Ад рыпаць 2 (гл.). Чаргаванне ы : э, магчыма, пад уплывам польск. rzępolić ’кепска граць на скрыпцы’, rzępak ’музыка’, rzępolą ’той, хто кепска грае на скрыпцы’. Польскія словы Брукнер звязвае з rząp ’хвасцец, зад’ (Брукнер, 474), што неверагодна. Можна таксама дапусціць уплыў назвы народнага танца Рэпка > рэпіць ’скакаць або граць Рэпку’ > ’граць, скакаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)