паўзме́ны, ж.
Палавіна змены. Такой парой гарачай За паўзмены І ў свірне могуць прарасці зярняты. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кавуно́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да кавуна. Кавуновы палетак. Кавуновыя зярняты. // Прыгатаваны з кавуна. Кавуновы сок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бры́зак ’адборныя зярняты; самы дробны дождж’ (Нас.), бры́зачка ’кропелька, зярнятка, самая дробная частачка’ (Нас.). Бел. бры́зак < брызг (гл. бры́зкаць). Параўн. рус. брызг ’найлепшыя зярняты’, кафтан з брызаў ’новы, прыгожы кафтан’. Сюды і іншая форма слова — бры́жчык ’самае буйное і важкае зерне’ (Бяльк.) < брызчык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Акало́т ’жытнія снапы, з якіх выбіты зярняты’ (КЭС, КТС, Некр.) да калаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кака́ва, ‑ы, ж.
1. Трапічнае дрэва, абястлушчаныя зярняты якога ідуць на прыгатаванне шакаладу.
2. Парашок з зярнят гэтага дрэва. // Пажыўны напітак з такога парашку. Выпіць какавы.
[Ісп. cacao.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыкалу́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Калупаючы, выняць адкуль‑н. усё, многае. Павыкалупваць зярняты з коласа.
2. Разм. Калупаючы, нарабіць паглыбленняў у многіх месцах. Павыкалупваць ямкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лушчыць, ‑шчу, ‑шыш, ‑плыць; зак., што.
Выняць зерне з шкарлупіння, цвёрдай абалонкі; вылузаць. Вавёрка вылушчыла зярняты з яловай шышкі. // Спец. Выдаліць хірургічным спосабам. Вылушчыць пухліну. Вылушчыць хворую костку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зе́рне (род. зярня́ці, мн. зярня́ты, -ня́т) ср.
1. зерно́; (семя бобовых — ещё) боб м., бобо́к м.;
ячме́ннае з. — ячме́нное зерно́;
кака́вавыя зярня́ты — кака́овые бобы́;
2. (мелкая частица, крупинка) зерно́;
3. перен. зерно́; се́мя;
з. пра́ўды — зерно́ и́стины;
здаро́вае з. — здоро́вое зерно́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паза́ддзе, ‑ддзя, зб., н.
1. Адходы, астаткі пры малацьбе або веянні. На таку.. звонка ўрассыпную скачуць зярняты, асядае мякіна, ападае пазаддзе. Арочка.
2. перан. Пагард. Прыхільнікі, паслугачы; астаткі варожай арганізацыі, групоўкі. Эмігранцкае пазаддзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насе́нне, -я, н.
1. Зачатак вышэйшых раслін, які складаецца з зародка і абалонкі; семя, зерне.
Н. развіваецца з семязавязі.
2. зб. Зярняты раслін, прызначаныя для пасеву.
Н. жыта.
3. перан. Пачатак чаго-н.; тое, што мае ўплыў, уздзеянне.
Пасеяць у сэрцы добрае н.
4. перан. Нашчадкі каго-н. (разм.).
|| прым. насе́нны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Насенная бульба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)