пасплята́цца, ‑аецца; зак.
Сплесціся — пра ўсё, многае. Кучаравыя дрэвы паспляталіся ў вершалінах, быў чутны тужлівы гоман. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абудзі́ць, абуджу́, абу́дзіш, абу́дзіць; абу́джаны; зак.
1. каго-што. Перапыніць чый-н. сон; прымусіць ачнуцца.
Шум абудзіў жанчыну.
2. перан., што. Парушыць спакой, напоўніць гукамі, галасамі, вярнуць да жыцця, дзейнасці, вывесці са стану спакою.
Гоман абудзіў вуліцу.
3. перан., што. Выклікаць якія-н. пачуцці, уласцівасці, якасці.
А. фантазію дзяцей.
|| незак. абуджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. абуджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мета́фара, ‑ы, ж.
Ужыванне слова або выразу ў пераносным значэнні, заснаванае на падабенстве або параўнанні, напрыклад: «плач ветру», «гоман лесу».
[Ад грэч. metaphora — перанос.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шум
1. шум, род. шу́му м.; (громкий разговор) го́ман, -ну м.; (крик) крык, род. кры́ку м.;
шум шаго́в шум кро́каў;
лесно́й шум шум (го́ман) ле́су, лясны́ шум (го́ман);
слы́шался шум голосо́в быў чу́тны го́ман галасо́ў;
по́дняли шум паднялі́ крык;
без шу́ма бясшу́мна, без шу́му, (беззвучно) бязгу́чна, (тихо) ці́ха, (молча) мо́ўчкі;
зву́ки и шу́мы гу́кі і шу́мы;
шу́мы в се́рдце шу́мы ў сэ́рцы;
2. (оживлённое возбуждение) шум, род. шу́му м.;
◊
мно́го шу́ма из ничего́ посл. мно́га шу́му з нічо́га;
наде́лать шу́му, подня́ть шум нарабі́ць шу́му;
а́дский шум страшэ́нны шум;
шум и гам крык і го́ман.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
галдёж м., прост. крык, род. кры́ку м., га́лас, -су м., гамана́, -ны́ ж., го́ман, -ну м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гам м., разг. га́лас, -су м., го́ман, -ну м., гамана́, -ны́ ж., крык, род. кры́ку м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ту́мул ‘шум, вэрхал’ (мін., Цыхун, вусн. паведамл.), ст.-бел. тумультъ, тумултъ, тумолтъ, тулмутъ ‘гвалт, зборышча, сумятня’ (1595 г., ГСБМ, Карскі 1, 390). Запазычана са ст.-польск. tumult ‘тс’, ‘шум, гам, гоман, галас, неспакой’, якое з лац. tumultus ‘тс’, ‘бунт’ (Булыка, Лекс. запазыч., 41); мінская гарадская форма, відаць, праз ід. tuml ‘глум, галас, мітусня, вэрхал, гоман’, што да с.-в.-ням. tumel ‘шум, неспакой, зборышча’ (Астравух, Ідыш-бел. сл., 808).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патлу́міць 1 ’пабалакаць, пагаварыць’ (Нас.). Да тлу́міць ’празмерна дакучаць гаворкай, шумам’, ’марочыць, задурваць галаву’, тлу́мны ’шумны, гаманлівы’, тлум ’шум, гоман’ (Шамякін), якія да польск. tłumić, tłumny, tłum < прасл. tъlp‑m (Брукнер, 572), роднаснага да польск. tłopić < прасл. tъlpa/tьlpa > бел. на‑тоўп. Семантычны пераход ’натоўп’ > ’шум, гоман’, як у гоман (прасл. gomonъ < гоц. gaman ’натоўп’) (Мартынаў, вусн. паведамл.).
Патлуміць 2, ‑цца ’падавіцца (у праклёнах)’ (Шат.). Укр. потлуми́ти ’заглушыць, задавіць’, ’пабіць’, ’знішчыць’. Да тлу́міць (гл.). Запазычаны з польск. tłumić (чэш. tlumiti з польск.). Польск. і славац. tlmiť з прасл. tъlmiti, роднаснага да літ. stel̃bti ’заглушаць ценем (аб раслінах)’, stil̃bti ’слабець, гінуць ад заглушэння’, якое адпавядала б літ. фактытыву *stilbinti ’рабіць, каб што-небудзь слабела’ (Махэк₂, 646).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выя́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Відавочны для ўсіх; бясспрэчны. [Раман] зноў вандраваў у воласць і нёс на сваім твары выяўны смутак. Колас.
2. Выразны. Выяўны малюнак. Выяўны гоман.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брахлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які любіць брахаць. Брахлівы сабака.
2. Які любіць хлусіць, маніць; ілжывы.
3. Балбатлівы, гаваркі. Брахлівы чалавек.
4. Які нагадвае сабачы брэх. Брахлівы гоман.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)