пруди́ть несов. гаці́ць;
◊
хоть пруд пруди́ хоць гаць гаці́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́гаціць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак., што.
Зрабіць гаць на чым‑н. Выгаціць дарогу бярвеннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угаці́ць, угачу́, угаці́ш, угаці́ць; угаці́м, угаціце́, угаця́ць; уга́чаны; зак., што ў што.
1. Выкарыстаць для гачэння, укласці ў гаць.
2. Зрасходаваць усё ці вялікую колькасць чаго-н. (разм.).
У. усё масла ў кацёл.
|| незак. уга́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перагаці́ць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак., што.
1. Зрабіць гаць упоперак чаго‑н. Перагаціць рачулку.
2. Загаціць усё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́гатка ’гаток з праходам для рыбалоўнай снасці’ (ТС). Прэфіксальнае да га́тка, дэмінутыва ад га́ць (гл.). Параўн. укр. прига́та, прига́ток ’маленькая гаць каля берага; запруда’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выбо́йны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і выбоісты. За грэбляй выбойнай Будзе там, дзе канчаецца гаць. Паваротка ў зараснік хвойны. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаці́ць, гачу, гаціш, гаціць; незак., што.
1. Рабіць гаць, пракладваць дарогу цераз балота ці гразкае месца. Балота аказалася такое пражорлівае, што сем год гацілі яго і пяском, і каменнем. Бажко.
2. Перакрываць, запруджваць ваду ў рацэ плацінай. Вось тады, калі стыхія вады крышыла грэблю, я парашыў канчаткова: стану інжынерам, буду гаціць рэкі, будаваць электрастанцыі, каб было людзям святло, а палям вада. Хомчанка.
3. перан. Траціць на што‑н. бязмерна вялікія сродкі. Яшчэ і сёння між калгаснікаў ідуць спрэчкі аб тым, ці варта было гаціць такую процьму грошай на гэту механіку. Палтаран.
•••
Хоць гаць гаці каго-чаго — вельмі многа, вялікая колькасць каго‑, чаго‑н. Сяброў у Кузьміча — хоць гаць гаці! Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагаці́ць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак.
1. чаго. Улажыць у грэблю, гаць вялікую колькасць чаго‑н.
2. што і чаго. Пакрыць грэбляй што‑н. ці вялікую колькасць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Та́ма ’гаць, грэбля, стаў, ставок’ (Некр. і Байк.), ’запруда’ (Вруб., Ласт.), сюды ж тамова́ті ’затрымліваць, замаруджваць, запруджваць’ (Вруб.), тамава́ньнё ’гаць пры беразе ракі’ (карэліц., З нар. сл.), тамава́не ’ўмацаванне берагоў ад размыву’ (Скарбы), ст.-бел. тамовати ’стрымліваць’. Праз польск. tama ’запруда, грэбля, дамба’, tamować ’прыпыняць, стрымліваць’, з с.-в.-ням. tam ’дамба, грэбля, гаць, запруда’, ням. Damm ’тс’, dämmen ’запруджваць, падпіраць’, роднасных англ. dam, ст.-ісл. dammr ’запруда’, гоц. faúr‑dammjan ’загароджваць’, і, як мяркуюць, грэч. θέμεθλα ’падмурак’ (Брукнер, 564; ЕСУМ, 5, 511; Булыка, Лекс. запазыч., 198). Гл. таксама утаймаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
угаці́ць, угачу, угаціш, угаціць; зак., што ў што.
1. Выкарыстаць для гачэння, укласці ў гаць.
2. Разм. Зрасходаваць усё або вялікую колькасць чаго‑н. Угаціць усё масла ў адзін кацёл.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)