гаць назоўнік | жаночы род
-
Насціл з бярвення, галля, ламачча для праезду цераз балота ці гразкае месца.
-
Запруда для павышэння ўзроўню вады ў рацэ.
|| прыметнік: гацевы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
гаць (род. га́ці) ж.
1. гать;
2. запру́да, плоти́на;
◊ хоць г. гаці́ — хоть пруд пруди́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
гаць, ‑і, ж.
1. Насціл з бярвення, галля, ламачча для праезду цераз балота ці гразкае месца. Падводная гаць з жэрдак і палак спружыніць пад нагамі. В. Вольскі.
2. Плаціна, якую ставяць, каб павысіць узровень вады ў рацэ; запруда. Расшумелася паводка, І прарвала рэчка гаць. Астрэйка. Яны ўдваіх, сынок і маці, З двара ідуць у бок ракі На зыбкі мосцік міма гаці, Дзе разрасліся хмызнякі. Колас.
•••
Хоць гаць гаці каго-чаго гл. гаціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаць ж Faschínenweg m -(e)s, -e; Knüppeldamm m -(e)s, -dämme (з бярвенняў)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Гаць ’гаць, грэбля’ (БРС, Нас., Шат., Бяльк., Сцяшк., Яшкін), ’твань; плаціна’ (Касп.). Вытворныя: га́тка (Нас., Сцяшк.), га́тчына (Нас.). Параўн. рус. гать, укр. гать, польск. gać, чэш. hať, серб.-харв. га̑т, гата і г. д. Прасл. *gatъ, *gatь. Агляд матэрыялу ў Трубачова, Эт. сл., 6, 108–109. Вытворнае (*gu̯ā‑t‑ ’праход і да т. п.’) да і.-е. *gu̯ā‑ ’ісці, праходзіць’; параўн. ст.-інд. gātú‑ ’праход, дарога’, авест. gātu‑ ’месца’. Гл. Слаўскі, 1, 246; Махэк₂, 162; Трубачоў, Эт. сл., 6, 108–109. Сюды ж і вытворнае *gatiti: бел. га́ціць, рус. га́ти́ть, укр. гати́ти, польск. gacić, серб.-харв. га́тити і г. д. (гл. Трубачоў, там жа, 105–106).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гаціць, гачу, гаціш, гаціць; незак., што.
1. Рабіць гаць, пракладваць дарогу цераз балота ці гразкае месца. Балота аказалася такое пражорлівае, што сем год гацілі яго і пяском, і каменнем. Бажко.
2. Перакрываць, запруджваць ваду ў рацэ плацінай. Вось тады, калі стыхія вады крышыла грэблю, я парашыў канчаткова: стану інжынерам, буду гаціць рэкі, будаваць электрастанцыі, каб было людзям святло, а палям вада. Хомчанка.
3. перан. Траціць на што‑н. бязмерна вялікія сродкі. Яшчэ і сёння між калгаснікаў ідуць спрэчкі аб тым, ці варта было гаціць такую процьму грошай на гэту механіку. Палтаран.
•••
Хоць гаць гаці каго-чаго — вельмі многа, вялікая колькасць каго‑, чаго‑н. Сяброў у Кузьміча — хоць гаць гаці! Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаціць дзеяслоў | незакончанае трыванне
Рабіць гаць, пакрываць гаццю.
|| закончанае трыванне: загаціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
выгаціць дзеяслоў | закончанае трыванне
Зрабіць гаць на чым-н.
|| незакончанае трыванне: выгачваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
weir [wɪə] n. гаць, запру́да; плаці́на
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
грэбля назоўнік | жаночы род
Насціл з бярвення ці галля для праезду па гразкім месцы, гаць.
|| памяншальная форма: грэбелька.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)