га́лачка ​1, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш.-ласк. да галка ​1; маладая галка. Без роднай мамачкі заклююць галачкі. З нар.

га́лачка ​2, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш.-ласк. да галка ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́ўка ж., обл., см. га́лка I

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

га́лачка

‘памянш.-ласк. да галка’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. га́лачка га́лачкі
Р. га́лачкі га́лачак
Д. га́лачцы га́лачкам
В. га́лачку га́лачак
Т. га́лачкай
га́лачкаю		 га́лачкамі
М. га́лачцы га́лачках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

га́лачка

‘памянш.-ласк. да галка’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. га́лачка га́лачкі
Р. га́лачкі га́лачак
Д. га́лачцы га́лачкам
В. га́лачку га́лачкі
Т. га́лачкай
га́лачкаю		 га́лачкамі
М. га́лачцы га́лачках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Га́ліца ’галка’. Гл. галка 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ка́ўка, ‑і, ДМ каўцы; Р мн. кавак; ж.

Абл. Галка (у 1 знач.). Кругом бурліць вада... Крычаць у небе каўкі. Вялюгін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

га́лачка I ж., уменьш. (к га́лка I) га́лочка

га́лачка II ж., уменьш. ша́рик м., ка́тышек м.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Клу́ша ’назва птушкі’ (Мат. Гом.). Рус. клуша ’квактуха, галка, чайка’. Гукапераймальнае. Звязваецца з лат. klukšet ’кудахтаць’ (Фасмер, 2, 255).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Га́ла 1 (ж. р.) ’голае месца’ (БРС), ’прастора між лесу’ (Сцяшк. МГ), ’лапіна’ (Шатал.), га́ла (н. р.) ’балотная сенажаць, чыстая ад зарасніку’ (Шат.), гал ’прагаліна ў лесе’ (Бяльк., Яшкін). Слова гэта вядома галоўным чынам ва ўсх.-слав. мовах (перш за ўсё на Палессі) і часткова ў зах.-слав.

Га́ла 2 ’круглы ком, шар (скручаны)’ (БРС), га́лка ’невялікая гала’ (Нас.). Паводле Бернекера (1, 301) і Фасмера (1, 388), этымалагічна звязаны рус. га́лка ’шкляная гала’, галу́шка, укр. га́лка, галу́шка, бел. га́лы ’вочы; ягадзіцы’, славен. gâłka ’чарнільны арэшак’, славац. hálka ’галка, невялікая гала, вярхушка вежы’, польск. gałka ’гала, булавешка і г. д.’, gały ’вочы’. Але, як мяркуе Фасмер (там жа), вывядзенне гэтай групы слоў з позняга с.-в.-ням. galle (< лац.) няпэўнае (насуперак Міклашычу, 50; Бернекеру, 1, 292; Праабражэнскаму, 1, 117 і інш.) і, прынамсі, частка гэтых слоў, магчыма, спрадвечна славянскага паходжання (так Ільінскі, RS, 6, 217; Патабня, РФВ, 3, 163). Гл. яшчэ меркаванні Слаўскага (253), які таксама бачыць тут славянскае ўтварэнне (магчыма, да *golъ ’голы’; тлумачэнне семантыкі ў Слаўскага). Магчыма, сюды і га́лы ’ягадзіцы’ (Нас.), хоць не выключаецца і сувязь гэтага слова з *golъ ’голы’. Для бел. слова крыніцай, відаць, з’яўляецца польск. gałka. Аб гэтым сведчыць ст.-бел. кгалка, галка ’прадмет круглай формы’ (слова вядома ў помніках XVI ст.). Гл. Булыка, Запазыч., 147.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

целаахо́ўнік, ‑а, м.

Воін, які ахоўвае жыццё якой‑н. высокай асобы (манарха, ваеннага начальніка і пад.). А як толькі машына спыніцца, на яе адразу ж насядуць усе астатнія, целаахоўнікаў пераб’юць, а самога генерала звяжуць і — у лес. Шашкоў. // Пра чалавека, які ахоўвае і пастаянна суправаджае каго‑н. «Так што будзем мы, Галка, у бабкі целаахоўнікалі», — напісала Зоя. Ярашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)