вя́знуць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вя́зну |
вя́знем |
| 2-я ас. |
вя́знеш |
вя́знеце |
| 3-я ас. |
вя́зне |
вя́знуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вя́з |
вя́злі |
| ж. |
вя́зла |
| н. |
вя́зла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
вя́знучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вя́знуць, -ну, -неш, -не; вяз, -зла; -ні; незак.
Засядаць у чым-н. вязкім; грузнуць.
Ногі вязнуць у дрыгве.
В. у снезе.
|| зак. завя́знуць, -ну, -неш, -не; завя́з, -зла; -ні і увя́знуць, -ну, -неш, -не; увя́з, -зла; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пакараба́ціць, ‑бачу, ‑баціш, ‑баціць; зак., што.
Зрабіць карабатым; пакрывіць, пагнуць. Пакарабаціць ліст жалеза. / у безас. ужыв. Дождж рунь спаласкаў, Вяз пакарабаціла. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лём ’вяз ліставы, Ulmus foliacea L.’ (гом., маг., Кіс., Мат. Гом.; брасл., Сл. паўн.-зах.; рэчыц., Нар. сл.). Укр. льом ’вяз, Ulmus montana’, рус. лем (у Аненкава без лакалізацыі), н.-луж. lom ’вяз’ праформу апошняга выводзіць Шустар-Шэўц (859) у выглядзе е!!!тъ. Звязана з ільм, ільмак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Габіна ’вяз звычайны’. Гл. габ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ільмо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ільмы. Ільмовы лес. Ільмовая кара. Ільмовая драўніна.
2. у знач. наз. ільмо́выя, ‑ых. Сямейства шыракалістых дрэў і кустоў, да якога адносяцца вяз, ільма, клён і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ По́перадзень ’вяз, якім замацоўваюцца галоўкі саней’ (рагач., Сл. ПЗБ), поперэдзень ’пярэдні вяз у санях; дошкі, што кладуцца на перадок воза; пярэдняя вяроўка для ўвязвання сена’ (ТС), попяразань ’галоўкі палазоў’ (лід., Сл. ПЗБ), тюпырыдэнь ’вяроўка для ўвязвання сена, саломы на возе’, драг. попырыднё ’тс’ (кам., Сл. ПЗБ), пдпырыдэй ’тс’, паперадзе^ ’вяроўка-пярэдня’ (свісл., Шатал.). Назва з конфіксам па‑/ па‑ + ‑ень па адносінах да месцазнаходжання: перад, перадок воза, саней і пад. (Сцяцко, Афікс. наз., 242). Параўн. по́парсак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Візава́ты ’дрэва з сукаватымі слаямі, якое цяжка шчапаецца’ (лаг., КЭС). Не зусім яснае слова. Відаць, мае сувязь з літ. vyžà, лат. vize ’лапаць’, літ. výžti ’плясці’. Магчыма, да вяз (гл.), *вязаваты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ачуня́лы, ‑ая, ‑ае.
Які ачуняў, паправіўся пасля хваробы; які ажыў. Пазбавіўся ён ад турэмных сухот Ля цёплага мора, у сонечным Крыме. І вось, ачунялы, ў сябе на радзіме, У родных Варках апынуўся праз год. Зарыцкі. Вяз ачунялы дрэмле стомленым аленем рагатым, сніць, што ён ужо ў лісце апрануты з нізу да верху. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́згалавень ’накладка на пярэднюю вось воза пры перавозцы бярвення’ (Шат.), ву́зголовень ’плашка, у якой замацоўваюцца ручкі (у возе)’ (лун., Шатал., Маслен.), у́зголовень ’тс’ (Маслен.). Гл. ву́згалавак, суфіксацыя характэрна для назваў дэталей у возе і санях; параўн. палес. на́головень ’вяз, які злучае галоўкі саней’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)