Ве́ра. Ст.-рус., ст.-слав. вѣра, рус. ве́ра, укр. ві́ра, польск. wiara, чэш. víra, балг. вя́ра, серб. ве̏ра і г. д. Прасл. *věra ’вера’. Сюды ж і прасл. *věrьnъ ’верны’ (ст.-рус. вѣрьныи, рус. ве́рный, бел. ве́рны, укр. ві́рний, польск. wierny, чэш. věrný, ст.-слав. вѣрьнъ, балг. ве́рен, серб. ве̑ран і г. д.), а таксама дзеясловы тыпу *věriti, *věrovati ’верыць’: ст.-рус. вѣрити, вѣровати, бел. ве́рыць, укр. ві́рити, рус. ве́рить, ве́ровать, польск. wierzyć, чэш. věřiti, ст.-слав. вѣровати, вѣрити, балг. вя́рвам ’веру’, ве́ря се ’бажуся, клянуся’, серб. ве̏ровати ’верыць’, ве̏рити ’засватаць’ і г. д. І.‑е. *u̯ēr‑: лац. vērus ’сапраўдны, верны’, гоц. tuz‑wērjan ’сумнявацца’ (tuz — частка з адмоўным значэннем), ст.-в.-ням. wār (ням. wahr) ’сапраўдны, верны, надзейны і да т. п.’, wāra ’праўда; вернасць і г. д.’ Таксама параўноўваюць з авест. var‑ ’верыць’, varəna‑ ’вера’ (у такім выпадку трэба б было зыходзіць з кароткага галоснага ў і.-е. праформе). Параўн. Фасмер, 1, 292–293.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узаемаўзбагачэ́нне, ‑я, н.
Узаемнае ўзбагачэнне. Мастацкія пераклады, як паказвае практыка Янкі Купалы, верны шлях узаемаўзбагачэння літаратур, моцны сродак умацавання ўзаемадавер’я паміж народамі. Палітыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Праве́дны ’які не парушае правіл рэлігійнай маралі; справядлівы, правільны’ (ТСБМ), ’справядлівы, сумленны’ (Шат., ТС). З ц.-слав. правьдьныи ’праўдзівы, верны, справядлівы’, якое ўтворана ад правьда з суф. ‑ьn‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узаемадаве́р’е, ‑я, н.
Узаемнае давер’е (паміж арганізацыямі або асобнымі людзьмі). Мастацкія пераклады, як паказвае практыка Янкі Купалы, верны шлях узаемаўзбагачэння літаратур, моцны сродак умацавання ўзаемадавер’я паміж народамі. Палітыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
испы́танный
1. вы́прабаваны, праве́раны; зазна́ны, зве́даны, адчу́ты, перажы́ты;
2. в знач. прил. вы́прабаваны; праве́раны; (опытный) дасве́дчаны; (надёжный, верный) надзе́йны, ве́рны;
испы́танное му́жество вы́прабаваная (праве́раная) му́жнасць;
испы́танный друг ве́рны (надзе́йны) ся́бар (друг);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спля́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што.
Разм.
1. Запэцкаць, запляміць. Спляміць абрус.
2. перан. Зганьбаваць, зняславіць. Але нідзе, Нідзе, мой дружа верны, Не спляміў я Наш, гонар баявы. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́рна,
1. Прысл. да верны (у 1–4 знач.).
2. у знач. вык. Вельмі надзейна, абавязкова. [Бародзіч:] — Пакуль гэта ўсё будзе, справа, вядома, зацягнецца, але затое гэта будзе верна і цвёрда. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Труі́зм ‘агульнавядомая, заезджаная, збітая ісціна’ (ТСБМ). Праз рускую ці польскую мову з англ. truism ‘тс’, якое ад англ. true ‘правільны’ < ст.-англ. trēowe ‘верны, надзейны’, суадноснага са ст.-н.-ням. triuwi ‘тс’, літ. drū́tas ‘моцны’, роднасным прасл. *dervo ‘дрэва’ (ЕСУМ, 5, 662).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́рный
1. (правильный) пра́вільны, слу́шны; (точный) дакла́дны;
ве́рное реше́ние зада́чи праві́льнае рашэ́нне зада́чы;
ве́рный перево́д пра́вільны (дакла́дны) перакла́д;
2. (надёжный) надзе́йны, пэ́ўны;
ве́рная опо́ра надзе́йная (пэ́ўная) апо́ра;
ве́рное сре́дство надзе́йны (пэ́ўны) сро́дак;
3. (преданный) ве́рны, адда́ны;
ве́рный друг ве́рны (адда́ны) ся́бар;
ве́рный своему́ сло́ву ве́рны свайму́ сло́ву;
4. (несомненный) пэ́ўны; (неизбежный) неміну́чы, непазбе́жны;
ве́рная смерть пэ́ўная (неміну́чая, непазбе́жная) смерць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дыфіра́мб, ‑а, м.
1. У Старажытнай Грэцыі — урачыстая харавая песня ў гонар бога Дыяніса. // Хвалебны лірычны верш.
2. перан. Перабольшаная пахвала; усхваленне. Табе складаю дыфірамб, Пяро маё — таварыш верны, Калі сягоння ў час вячэрні Звіняць лісты, як гулкі ямб. Танк.
•••
Пець дыфірамбы гл. пець.
[Грэч. dithyrambos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)