◎ Падві́лка ’павека’ (Сл. ПЗБ). Няясна. Мабыць, з *падвійка (гл. вейкі) з вядомым у дыялектах пераходам и > л, напрыклад, ляха: яха ’рэха’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

і́нець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Пакрывацца інеем. Людзі настаўлялі каўняры, хуталіся ў хусткі. Ад дыхання з рота ішла пара, і каўняры, хусткі інелі, інелі валасы, інелі бровы, вейкі. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыплю́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.

1. Націснуўшы, зрабіць плоскім, трохі сплюшчыць. Прыплюснуць галоўку цвіка.

2. Сціснуць, закрыць (павекі). Станішэўскі.. хітра прыплюснуў павекі, пакрытыя чырвонай сеткай жылак. Асіпенка. [Паненка] прыплюснула пяшчотна вейкі. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Паве́ка ’рухомая складка скуры, якая прыкрывае вока’ (ТСБМ, Бяльк., Янк. 2, Яруш.), паве́йка ’тс’ (КЭС, лаг.). Укр. паві́ко, павіча́йка, польск. powieko ’тс’. З прэф. па‑ ад века (гл.). Улічваючы старажытнасць гэтага спосабу словаўтварэння, мабыць, магчыма рэканструяваць прасл. po‑věko (параўн. Краўчук, ЭСБМ, 2, 81), але як дыялектызм. Варыянт паве́йка пад уплывам вейкі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шчо́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

1. Памянш.-ласк. да шчака (у 1 знач.). А вейкі доўгія-доўгія, на шчочках не высахлі слёзы. Брыль.

2. Спец. Тое, што і шчака (у 2 знач.). Злоўчаным рухам бацька пераломвае.. [стрэльбу], хавае пад пінжак рулю, прыклад, шчочку ад яе кладзе ў кішэню штаноў. Паўлаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ве́я, ‑і, ж.

1. Тое, што і завея, завіруха (у 1 знач.). Сек яго [паравоз] вецер, марозіў мароз, Душыла зімовая вея. Панчанка. У тундры я пражыў гады, Там, помню, веі гэтак дзьмулі. А. Александровіч.

2. звычайна мн. (ве́і, ‑яў). Тое, што і вейкі. Шчокі пунсавелі ад марозу, а доўгія веі прыкрывалі неспакойны бляск чорных вачэй. Алешка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фарбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; незак., што.

1. Пакрываць або насычаць фарбай.

Ф. сцены.

2. Пра нетрывала, няякасна або нядаўна афарбаваныя рэчы: пэцкаць (разм.).

3. Падмалёўваць вусны, вейкі і пад.

|| зак. пафарбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны (да 1 і 3 знач.), афарбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны (да 1 знач.) і вы́фарбаваць, -бую, -буеш, -буе; -буй; -баваны (да 1 і 3 знач.).

|| наз. фарбава́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.), афарбо́ўка, -і, ДМ -о́ўцы, ж. (да 1 знач.) і пафарбо́ўка, -і, ДМ -о́ўцы, ж. (да 1 знач.).

|| прым. фарбава́льны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ве́ялка 1 ’драўляны шуфлік для ручнога веяння зерня’; ’машына, якой ачышчаюць збожжа ад мякіны’ (КТС, БРС, Выг., Бяльк., Шат., Яруш., Сцяшк. МГ), брэсц. ві́ялка драўляны савок, якім веялі ўручную’ (Сіг.). Укр. ві́ялка, рус. ве́ялка, польск. wiałka, макед. веалка ’тс’, балг. веялка ’веялка’; ’цура, зробленая ў першы тыдзень вялікага посту ў гонар летняга ветру, які лічыўся духам, што дапамагаў у час малацьбы’. Утворана ад vějadlo (параўн. ст.-рус. вѣяло ’лапата’, н.-луж., в.-луж. vějadło ’веялка’) і суф. ‑к‑а. Да веяць (гл.). Побач з суф. ‑л‑ка на слав. тэрыторыі маюцца ўтварэнні ад веяць з іншымі суфіксамі са значэннем Nomina instrumenti: бел. палес. ве́янка, ве́ячка, укр. ві́ячка, ві́яльніца, рус. ве́янка, ве́йніца, ве́йка, балг. веячка, в.-луж. wějawa, чэш. věječka, viječka, vejačka, польск. wiejalnia, wiejacha, уст. wiejaczka.

Веялка 2, ве́ялкі ’вейка, вейкі’ (БРС, шчуч., навагр., маст., Сцяшк. МГ, КЭС, Жд., 1, З нар. сл.) — рэгіянальнае беларускае кантамінаванае ўтварэнне ад вейка, веяць (гл.) не без уплыву лексемы веялка 1 (гл.).

Веялка 3 ’павека’ (навагр., КЭС) узнікла шляхам семантычнага пераносу па сумежнасці ад лексемы веялка 2. Адваротны пераход назіраецца ў рус. арханг. веко ’вейка’, йонаўск., прэйл. ве́ки ’вейкі’ пры рус. веко ’павека’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ве́йка (БРС, Шатал., Сцяшк. МГ). Укр. ві́я, ст.-чэш. vějička, povějе ’павека’, славен. vejice ’вейкі’. Прасл. *věi̯a ’тс’. Гэта апошняе можа быць метафарычным ужываннем слова *věi̯a ’галінка’ (ст.-слав., ст.-рус. вѣя), рус. вея, балг. ве́йка, славен. vẹ̑ja ’галінка’, чэш. vějice, vějička ’прыманка (лазінка, змазаная клеем, каб лавіць птушак і мух)’, «вейка» ’штосьці пушыстае, касматае, з бахрамой, быццам галінка з лісцем’. Але можна думаць і пра непасрэднае ўтварэнне ад *věi̯ati ’веяць, дуць’. Гл. Махэк₂, 681 (але няма неабходнасці параўноўваць гэта слова з прасл. *vědi̯a ’павека’, ст.-рус. вѣжа, ст.-слав. вѣжда ’павека’ і г. д.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыўзня́цца, ‑німуся, ‑німешся, ‑німецца; зак.

1. Трохі ўзняцца, перамясціцца ўгару. Матор напружана ўзвыў, вал пад’ёмніка закруціўся, кузаў прыўзняўся. Вышынскі. Шырокія бровы прыўзнялася, а вейкі ледзь прыкметна ўздрыгнулі. Васілёнак.

2. Трохі прыўстаць, падняцца. Угледзеўшы настаўніка на парозе канцылярыі, пісар прыўзняўся ў крэсле, працягнуў суседу руку, як добры знаёмы, як прыяцель. Колас. Георгій напружана прыўзняўся, абапіраючыся на мыліцы, твар яго пабялеў. Мележ.

3. перан. Стаць лепшым, радасна-ажыўленым. Настрой яшчэ больш прыўзняўся, калі вечарам мы сышліся ўсе разам. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)