непако́іць, -ко́ю, -ко́іш, -ко́іць; незак., каго.
1. Выклікаць непакой, трывогу, хваляванне.
Навіна непакоіла яго.
2. Турбаваць каго-н.; прычыняць боль.
Асколак непакоіў раненага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аске́пак, -пка, мн. -пкі, -пкаў, м.
1. Востры кавалак чаго-н. разбітага, асколак; трэска.
2. перан. Пра тое, што засталося ад мінулага.
А. часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чарапо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м.
1. Тое, што і чэрап (у 1 знач.).
2. Абломак, асколак разбітай глінянай, фарфоравай, шкляной і пад. пасудзіны.
|| прым. чарапко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шке́льца, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. гл. шкло.
2. Асколак або кавалак шкла.
Шкельцы ад пабітых акон.
3. перан. Пра тое, што па сваіх уласцівасцях нагадвае шкло.
Шкельцы лужын.
4. мн. Акуляры або пенснэ (разм.).
Надзець шкельцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ашчэ́пак ’асколак’ (КТС), рус. ощепок ’рэшткі палена для лучыны’, харв. oštepak ’стружка’, славен. ščépək ’асколак’. Да прасл. ščepъ, параўн. шчапаць ’калоць, расшчапляць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыско́лак ’гнуткая палка’ (Сл. ПЗБ). Гл. аско́лак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашкалёпак ’асколак’ (Касп.). Гл. аскалёпак, параўн. варыянты з ск/шк: скура/шкура, скабы/шкабы, скурат/шкурат, скрабаць/шкрабаць і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сказо́к ‘невялікая трэшчына’ (мядз., Нар. словатв.), ‘невялікая трэшчына, невялікі асколак’ (Сл. рэг. лекс.). Дэрыват ад сказа, сказ або ад сказіць < казіць з суф. ‑ок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашчабо́лак ’асколак палена’ (Шат.). Ад шчабло ’трэска, лучына’, што ўзыходзіць да праслав. ščebati ’шчапаць, адшчыпваць’, роднаснага skobiti (параўн. Варбот, Этимология, 1971, 3–4), параўн. аскабалак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скаланда́ ‘пасмешышча’, ‘нікчэмнасць, дрэнь’ (Нас.), ‘скандал’: век жывуць са скаландой (Мат. Гом.), скулунда́ ‘аткіды, смецце’, ‘астатак’ (Бяльк.), скулінда́ ‘дробязь, вельмі мала’ (Юрч.). Насовіч (Нас., 580) узводзіць да грэч. σχανδαλον ‘спакуса’, ‘перашкода’, параўн. сканда́л (гл.), што магло паўплываць на семантыку. Відаць, запазычанне з літ. skalánda ‘доўгая адшчэпленая лучына для пляцення кошыкаў і да т. п.’, ‘трэска, асколак’, skelénda ‘трэска, асколак’, якія, паводле Атрэмбскага (Gramatyka, 2, 269), ад skélti ‘шчапаць’ з суф. ‑da. Да семантыкі параўн. дробязь < дробны < драбіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)