каска́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Натуральны або штучны вадаспад з уступамі.
2. перан., чаго. Імклівая, нястрымная плынь чаго-н.
К. слоў.
3. Акрабатычны прыём, які імітуе падзенне з чаго-н. (з каня, веласіпеда, турніка і інш.; спец.).
4. У аперэце: хуткі танец, які суправаджаецца спевамі.
5. У тэхніцы: група паслядоўна звязаных і аб’яднаных у адну сістэму аднатыпных прыстасаванняў, збудаванняў і пад. (спец.).
К. гідраэлектрастанцый.
|| прым. каска́дны, -ая, -ае.
Каскадныя электрастанцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ключ¹, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Металічная прылада для адмыкання і замыкання замка.
К. ад клеці.
2. Прылада для завінчвання і адвінчвання гаек, адкаркоўвання чаго-н., для заводкі чаго-н. і пад.
Гаечны к.
К. для механічнай цацкі.
3. перан. Тое, што служыць для разгадкі, разумення каго-, чаго-н., для авалодання чым-н.
К. шыфру.
|| памянш. клю́чык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. ключавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узо́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Малюнак, у якім спалучаюцца ў пэўным парадку лініі, колеры, фігуры і пад.
У. тканіны.
Маляўнічы ў.
Ледзяны ў. на акне (перан.).
2. чаго і без дап. Паказальны або пробны выраб.
Узоры тканіны.
У. паперы.
3. чаго і без дап. Паказальны прыклад чаго-н., што-н. дасканалае, вартае пераймання.
У. мужнасці.
У. працавітасці.
4. Спосаб канструкцыі, від, форма.
Вінтоўка новага ўзору.
|| прым. узо́рны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пяча́ць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Прылада з наразнымі знакамі для адціскання іх на чым-н. (на паперы, воску, сургучы), а таксама сам адбітак гэтых знакаў, які служыць звычайна для сведчання чаго-н.
Сургучная п.
Прылажыць п. да паперы.
За сямю пячацямі (перан.: пра што-н. зусім недаступнае). П. маўчання (перан.: пра забарону гаварыць, пра маўклівасць; кніжн.).
2. перан., чаго. Знак, след, адбітак чаго-н. (высок.).
П. спакою.
П. гора на твары.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уварва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.
1. што і чаго. Хуткім рухам вырваць невялікую частку чаго-н.
У. жменю сена.
У. грошай (перан.). У. часу для размовы (перан.: выкраіць).
2. што і чаго. Прымусіць каго-н. патраціць час, энергію, сілы і пад. (разм.).
Колькі ён мне здароўя ўварваў!
3. каго і без дап. Укусіць.
Сабака ўварваў за нагу.
|| незак. урыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адсмакта́ць, ‑смакчу, ‑смокчаш, ‑смокча; зак., што і чаго.
1. Смокчучы, адпіць чаго‑н.
2. Выдаліць вадкасць або газ якім‑н. прыстасаваннем, помпай і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накалупа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Разм. Калупагочы, аддзяліць, дастаць нейкую колькасць чаго‑н. Пакуль гаспадыня насіла салому, Мікола накалупаў гліняную міску мёду. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наслаі́ць, ‑слаю, ‑слоіш, ‑слоіць; пр. наслаіў, ‑слаіла; заг. наслаі; зак., чаго.
1. Накласці слаямі. Наслаіць цеста.
2. Падзяліць на слаі нейкую колькасць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нассыпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Ссыпаць адкуль‑н. або куды‑н. вялікую колькасць чаго‑н. Нассыпаць пяску з воза. Насыпаць збожжа ў засекі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
настры́гчы, ‑стрыгу, ‑стрышэш, ‑стрыжэ; ‑стрыжом, ‑стрыжаце, ‑стрыгуць; зак., чаго.
Нарэзаць якую‑н. колькасць чаго‑н. (нажніцамі, спецыяльнай машынкай і пад.). Настрыгчы воўны. Настрыгчы валасоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)