малале́цтва, ‑а, н.
Тое, што і маленства. Ой ты, маё сонца, Як жа свеціш ясна! Дзе ж было раней ты, Як быў я няшчасны? Як я ў малалецтве Радасці не ведаў. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дасадзі́ць, ‑саджу, ‑садзіш, ‑садзіць; зак., што.
Скончыць пасадку чаго‑н.; пасадзіць да пэўнага месца. Дасадзіць расаду. Дасадзіць градку да паловы. // і чаго. Пасадзіць у дадатак да пасаджанага раней. Дасадзіць дрэў у садзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азяры́на, ‑ы, ж.
Памянш. да возера; невялікае возера. У іх [дзядзькі і Костуся] раней была намова Схадзіць у луг на азярыны І патрывожыць род тхарыны, На рэчцы загарадзь паправіць І новы буч яшчэ паставіць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выбіра́нкі ’каноплі, якія раней паспелі (іх выбіраюць, каб даць магчымасць астатнім расці)’ (Сцяц.), выбіра́нцы ’тс’ (Жд., 1), выбірніцы ’тс’ (ДАБМ, камент., 869, З нар. сл.), вы́біранкі (Шат.). Ад выбіра́ць; параўн. вы́беркі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паці́хай ’ціха’ (слуц., Сл. ПЗБ). Да па‑ і ціха (гл.). Канчатак (суфікс) -w, відаць, пад уплывам прыслоўя употай. Не выключае, што гэта суфікс параўнальнай ступені прыслоўя (як пярвей/ няйначай, раней, лепей).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́ршы, -ая, -ае.
1. гл. адзін.
2. Першапачатковы, самы ранні, які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.
Першае ўражанне.
Не першага веку (не малады). Прадукт не першай свежасці (пачынае псавацца). П. рэйс.
3. Самы лепшы з усіх у якіх-н. адносінах, выдатны, добры.
П. майстар.
П. гатунак.
4. у знач. наз. пе́ршае, -ага, н. Рэдкая страва (суп, булён і пад.), што падаецца ў пачатку абеду.
З’есці першае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
такі́¹, -а́я, -о́е, займ.
1. указ. Менавіта гэты, падобны да гэтага або да таго, пра які гаварылася раней ці гаворыцца далей.
Такая цёплая зіма ў нас упершыню.
Т. падручнік нам і патрэбны.
2. азнач. Ужыв. для ўзмацнення ступені якасці, уласцівасці.
Ён т. прыгожы.
Т. звонкі голас.
3. у знач. наз. тако́е, -о́га, н. Нешта, што звяртае на сябе ўвагу: смешнае, незвычайнае, страшнае і пад.
Што я такое сказаў?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падкро́іць, ‑крою, ‑кроіш, ‑кроіць; зак.
1. што. Выкраіць, падганяючы да таго, што было скроена раней; паправіць выкраенае. Падкроіць рукаў. Падкроіць фальбону.
2. чаго. Разм. Нарэзаць дадаткова (пра хлеб, каўбасу і пад.). Падкроіць хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўзабы́ты, ‑ая, ‑ае.
Амаль забыты. [Аляксей] спрабаваў адагнаць.. [думкі], расказваў сам сабе паўзабытыя вершы, хаваў галаву пад падушку, але нішто не дапамагала. Мележ. Усё, што было раней, для мяне стала нейкім прыемным паўзабытым сном. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балахо́н, ‑а, м.
Вопратка з парусіны, палатна свабоднага крою, якую раней насілі сяляне. За вёскай Вера ўбачыла надта фацэтную чалавечую постаць, затуленую ў шырокі жоўтага колеру балахон. Асіпенка. // Разм. Пра шырокую бясформенную вопратку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)