замедле́ние ср.
1. (действие) запаво́льванне, -ння ср., замару́джванне, -ння ср.; прыці́шванне, -ння ср.; (состояние) запаво́ленне, -ння ср., замару́джанне, -ння ср.; прыцішэ́нне, -ння ср.; см. заме́длить 1;
2. (задержка) затры́мка, -кі ж.; (запоздание) запазне́нне, -ння ср., спазне́нне, -ння ср.;
без замедле́ния без затры́мкі; (немедленно) неадкла́дна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ли́чность
1. асо́ба, -бы ж.;
выдаю́щаяся ли́чность выда́тная асо́ба;
удостове́рить ли́чность пасве́дчыць асо́бу;
тёмная ли́чность цёмная асо́ба;
неприкоснове́нность ли́чности недатыка́льнасць асо́бы;
что э́то за ли́чность? што гэ́та за асо́ба?;
2. / ли́чности мн. (личные намёки, счёты) уст. асабі́стасці, -цей;
прошу́ без ли́чностей! прашу́ без асабі́стасцей!;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шата́ться
1. (качаться) хіста́цца, калыва́цца;
зуб шата́ется зуб хіста́ецца (калыва́ецца);
2. (покачиваться при ходьбе) хіста́цца;
3. (бродить, слоняться) разг. бадзя́цца, блука́ць;
шата́ться без де́ла бадзя́цца без спра́вы;
4. (о непрочно прикреплённом) хіста́цца, калыва́цца;
5. перен. (колебаться) хіста́цца;
6. страд. хіста́цца, калыва́цца; см. шата́ть 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Галамо́ўза ’бязрогая скаціна’, ’плюгавы чалавек’ (БРС), ’нікчэмны чалавек’ (Сцяшк. МГ). Сюды і галамоўзы ’бязвусы, без барады’ (Шатал.). Гэта слова дакладна адпавядае рус. дыял. голомо́лза ’балбатун, пустамеля; нерастаропны чалавек, разіня.’ Фасмер (1, 430) мяркуе, што першапачатковае значэнне ’даіць упустую’, і лічыць, што слова складаецца з гол‑ (’голы’) і молз‑, якое адпавядае ст.-слав. мльзѫ млѣсти ’даіць’ (параўн. і molozivo). Магчыма, што гэта так. Заўважым, што на ўсх.-слав. тэрыторыі ёсць сляды дзеяслова *mьlz‑ ’даіць’. Параўн. палес. мо́ўзать ’кусаць без зубоў, дзяснамі (пра дзіця, сысуна)’ (Ніканчук, Бел.-укр. ізал., 61). Але галамо́ўзы ’бязвусы, без барады’, здаецца, не сюды. Параўн. рус. дыял. голомо́зый ’лысы’, голомы́сый ’тс’, голомы́зый ’безбароды; без лісцяў (аб дрэвах)’, укр. голомо́зий ’лысы’, ми́дза, бел. мы́са ’морда’. Тут адбылася кантамінацыя слоў моўза і мы́са.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ні́каць ’хавацца ў кутках, схіляць галаву’ (Нас.), ’шукаючы, заглядваць усюды’ (круп., Нар. сл.; Касп.), ’выглядваць; хадзіць сюды-туды’ (Мат. Гом., Ян.), ’прыглядацца’ (Сл. ПЗБ), ’сланяцца па кутках, хадзіць без мэты’ (Шатал.), ’заглядаць, куды не просяць’ (Янк. 3.), ’сноўдацца без справы’ (Пал.), сюды ж нік ’зірк’ (Янк. 3.), укр. ника́ти ’хадзіць, бадзяцца, сноўдацца, усюды заглядваючы’, рус. ни́кать ’даваць нырца; хадзіць без справы, без мэты’, славен. nikati ’адмаўляць; нахіляцца’. Прасл. *nikati з першапачатковым значэннем ’схіляць галаву да зямлі, нахіляцца’ (Махэк₂, 399), роднаснае літ. nỹkti ’слабець, панікаць’, прус. neikaut ’бадзяцца, сноўдацца’ і інш. Мяркуецца, што трэба адрозніваць разгледжанае *nikati 1 ад nikati 2, прадстаўленага ў дзеясловах тыпу ўнікаць, рус. проникать і пад., роднаснага літ. įnikti ’горача ўзяцца за што-небудзь’ (Фасмер, 3, 74; Махэк₂, 399; Бязлай, 2, 223).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кідо́к ’хуткае, імклівае перамяшчэнне з аднаго месца ў другое без перапынкаў, за адзін прыём’ (ТСБМ). Гл. кі́даць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́вучыцца (с инф., на, за каго и без доп.) сов. научи́ться, обучи́ться (с инф., чему);
в. на (за) аграно́ма — вы́учиться на агроно́ма
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
з’яда́ць несов.
1. в разн. знач. съеда́ть; (без остатка — ещё) поеда́ть; подъеда́ть;
2. (портить, продырявливая) съеда́ть, изъеда́ть, источа́ть;
3. (о рыбе) склёвывать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заво́чны
1. (происходящий в отсутствие заинтересованного лица) зао́чный; загла́зный;
2. (относящийся к обучению без общения с преподавателем) зао́чный;
~нае навуча́нне — зао́чное обуче́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
таўчы́ся несов.
1. измельча́ться;
2. разг. (слоняться без дела) толка́ться; окола́чиваться;
3. страд. толо́чься; мя́ться; ру́шиться; би́ться, колоти́ться; см. таўчы́ 1-3
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)