ду́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Прыгатаваны шляхам выдзімання. Дутая шкляная пасудзіна. // Напоўнены паветрам; надуты. Дутыя шыны.
2. перан. Разм. Наўмысна перабольшаны; несапраўдны, фальшывы. Дутыя лічбы. Дутая слава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэ́рмас, ‑а, м.
Пасудзіна асобай будовы, якая засцерагае змешчанае ў ёй ад астывання або награвання. Прыйшоў пануры старшына і аб’явіў, што падвезлі тэрмасы з абедам. Мележ.
[Ад грэч. thermos — гарачы, цёплы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жало́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Цыліндрычная пасудзіна, якая прымяняецца пры бурэнні і эксплуатацыі свідравін для падняцця на паверхню вадкасці, пяску і буравой гразі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Су́дна ’плавальны сродак’, ’вядро’ (ТСБМ), судно́ ’пасудзіна’ (Нас., Сл. ПЗБ, Ян., Мат. Гом., Касп., Бяльк.), ’карабель’ (Сл. ПЗБ), ’вымя ў каровы’ (віц., Жыв. св.), ст.-бел. судно ’лодка, карабель’ (XV ст., КГС). Рус. су́дно ’судна; пасудзіна’, смал. ’вымя ў каровы’, ст.-рус. судьно ’судна; лодка’. Дэрыват з суф. ‑н‑ ад суд (гл. суды). Фасмер (3, 796) слова ў значэнні ’судна, лодка’ параўноўвае з франц. vaisseau ’карабель’ ад лац. vasscellum ’маленькая пасудзіна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
коўш, каўша́, мн. каўшы́, каўшо́ў, м.
1. Шырокая круглая пасудзіна з ручкай для чэрпання вадкасці.
Зачэрпнуць вады каўшом.
2. Вялікае металічнае прыстасаванне ў розных механізмах для зачэрпвання, высыпання, разлівання і пад.
Ліцейны к.
К. экскаватара.
|| прым. каўшо́вы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ле́йка¹, -і, ДМ ле́йцы, мн. -і, ле́ек, ж.
1. Прыстасаванне ў выглядзе конуса з вузкай трубкай для пералівання і фільтравання вадкасцей.
2. Пасудзіна для палівання раслін з ручкай, носікам і рассейвальнікам, што дазваляе падаваць ваду ў патрэбнай колькасці.
|| прым. ле́ечны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
варэ́йка, ‑і, ДМ ‑рэйцы; Р мн. ‑рэек; ж.
Абл. Гліняная пасудзіна, у якой вараць страву; гаршчок. Вогнішча абстаўлена чыгункамі, кацялкамі і варэйкамі, у якіх булькоча.. страва. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́даўб, ‑а, м.
Драўляная пасудзіна, выдзеўбаная з суцэльнага кавалка драўніны. Лявона Богуша зацікавіў кадаўб. Палявік, ён ніколі не бачыў такой тоўстай калоды, выдзеўб[а]най ўнутры, з дзіркай убаку. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарпа́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Разм. Прылада, пасудзіна для чэрпання. — Ты ідзі пакуль з лодкі ваду вычарпай, — распарадзіўся рыбак, — чарпалка там ёсць. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Каро́бка ’невялікая скрынка’ (ТСБМ), ’пасудзіна вялікіх памераў для ссыпання збожжа’, ’шырокая пасудзіна сярэдніх памераў з лазы для захавання мукі, круп і іншых рэчываў’, ’шырокая пасудзіна для сяўбы ўручную’, ’кошык для збірання грыбоў, ягад’, ’спецыяльная, шчыльна сшытая з ліпавай кары пасудзіна для збору мёду’ (З нар. сл.), ’прылада для лоўлі ўюноў’ (З нар. сл., Шатал., Крыв., Рам.), ’скрыначка, пенал’ (Бяльк.). Найбольш ужывальнае вытворнае ад кораб (гл.) слова. Параўн. укр. коробка, рус. коробка, чэш. krabka, польск. krobka. Паўднёваславянскіх паралелей да вытворных з суфіксацыяй на ‑ъка няма, бо такая суфіксацыя не характэрна для іх. Вядома, што паўд.-слав. мовы аддаюць перавагу сінанімічнаму суфіксу таго ж паходжання ‑ica: серб.-харв. кра̏бица ’каробачка’, славен. krábica ’каробка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)