го́дны, ‑ая, ‑ае; ‑дзён, ‑дна.
Прыгодны, патрэбны для якіх‑н. мэт. Годны для выкарыстання. □ Рыгору збылося дзесяць год; ён вырас і стаў годзен у пастухі. Гартны. // Варты каго‑, чаго‑н. І сыны адказ трымалі Перад бацькам родным, А стараўся з іх быць кожны Свайго бацькі годным. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экспро́мт, ‑а, М ‑мце, м.
1. Верш, музычны твор і пад., створаныя адразу, без папярэдняй падрыхтоўкі; прамова, трапны адказ, сказаныя без папярэдняга абдумвання. [Я. Колас] перасягаў маладзейшых і ў жартах, і ў экспромтах, і ва ўдалых тостах. Лужанін.
2. Спец. Невялікі музычны твор, напісаны ў свабоднай форме. Экспромт Рахманінава.
[Ад лац. expromptus — гатовы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што каму і без дап.
1. Шапнуць або паказаць незаўважна каму-н. тое, што той павінен адказаць.
П. адказ.
2. перан. Навесці на думку, дапамагчы прыйсці да рашэння.
Праверка падказала правільнае рашэнне.
Падкажыце, што нам тут рабіць (парайце; разм.).
|| незак. падка́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. падка́званне, -я, н., падка́з, -у, м. і падка́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́сны, -ая, -ае.
1. Яркі, зіхатлівы.
Я. месяц.
2. Светлы, нічым не зацемнены.
Яснае неба.
Ясная ноч.
Сягоння ясна (прысл.).
3. перан. Нічым не засмучаны, спакойны.
Я. твар.
Я. позірк.
4. Добра бачны, выразна ўспрымальны на слых, зразумелы.
Ясныя абрысы гор.
Ясная дыкцыя.
Абстаноўка ясная.
Я. намер.
Усё было ясна (безас., у знач. вык.).
5. Лагічны, стройны, дакладны.
Я. розум.
Я. адказ.
|| наз. я́снасць, -і, ж.
Унесці я. у гэта пытанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Асе́чка 1 ’выстрал, які не адбыўся’. Рус. осе́чка, укр. осі́чка. Аддзеяслоўны назоўнік ад дзеяслова асячыся, асекчыся: у сувязі з выкарыстаннем крэменю ў затворы зброі, калі высечаны агонь не трапляў на месца. Не выключана, што беларускае слова (як і ўкраінскае) запазычана з рускай мовы.
А́сечка 2 ’ласкавы адказ на кліч’ (Нас.). Рус. (дан.) асечка ласкавае перапытанне’ (параўн. ась, асе, асё, аси, асенька, асетка, асечка, аська). Утворана з памяншальным суфіксам ‑(е)чк‑ ад ась, асе, якое, паводле Даля 1, 27; Фасмера 1, 95, з а‑се (гл. ась).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адмаха́ць сов.
1. в разн. знач. отмаха́ть;
а. тры́ццаць кіламе́траў — отмаха́ть три́дцать киломе́тров;
а. пяць старо́нак — отмаха́ть пять страни́ц;
2. мор. отмаха́ть;
а. адка́з флажко́м — отмаха́ть отве́т флажко́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
памфле́т, ‑а, М ‑леце, м.
Мастацка-публіцыстычны твор сатырычнага (часам палемічнага) характару, накіраваны супраць якой‑н. асобы, грамадскага ладу, палітычнай з’явы. Вершы «Адказ», «Эпігафія» [М. Танка] .. з’яўляюцца вострымі літаратурнымі памфлетамі, у якіх паэт-камуніст выкрыў здраду. У. Калеснік. Аб’ектам сатыры ў памфлеце могуць быць таксама і паасобныя адмоўныя з’явы грамадскага жыцця, недахопы людзей. А. Макарэвіч.
[Англ. pamphlet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зго́да, -ы, ДМ -дзе, ж.
1. Станоўчы адказ, дазвол на што-н.
Даць згоду на што-н. З чыёй-н. згоды.
Маўчанне — знак згоды (прыказка).
2. Аднадумнасць, агульнасць пунктаў гледжання.
Прыйсці да згоды.
3. Сяброўскія адносіны, аднадушнасць.
Жыць у згодзе.
4. безас., у знач. вык. Дамовіліся, пярэчанняў няма.
Ну, што, з.? Едзем разам?
◊
У згодзе з чым (кніжн.) — тое, што і ў адпаведнасці з чым-н.
Дзейнічаць у згодзе з прынятым рашэннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́рашыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.
1. з інф. або з дадан. Абдумаўшы, прыйсці да якога-н. вываду, заключэння.
Ён вырашыў застацца тут.
2. што. Рашыць, знайсці адказ на што-н.
В. пытанне, праблему.
3. што і з інф. Прыняць рашэнне.
Вырашылі стварыць камісію.
4. што. Рассудзіць.
В. спрэчку.
◊
Вырашыць чый-н. лёс — прадвызначыць чыю-н. будучыню, зыход чаго-н.
|| незак. выраша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вырашэ́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выра́зны, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, у якім кожная дэталь, момант яскрава вылучаюцца. Выразныя абрысы гор. Выразны почырк. □ З двара пацягнула.. ветрам, і адразу гукі сталі мацнейшымі, выразнымі. Галавач. // Яскравы, пераканаўчы. Выразная перавага.
2. Дакладна і ясна сфармуляваны. Выразны адказ.
выразны́, ‑а́я, ‑о́е.
Выраблены вырэзваннем; з выразамі, разны. Расчоска з выразней ручкай. Вокны з выразнымі ліштвамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)