Verbum

капту́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Дзіцячы або жаночы вязаны галаўны ўбор, які завязваецца пад падбародкам; капар.

2. Невялікі дах, заслона, навес над чым-н.

|| прым. капту́рны, -ая, -ае.

ты́цкаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Тое, што і тыкаць¹.

◊

Ты́цкаць у нос каму (каго-што) або кім-чым (разм., неадабр.) — непачціва папікаць, папракаць каго-н.

|| наз. ты́цканне, -я, н.

уздыха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Рабіць уздыхі.

2. перан., па кім-чым. Сумаваць, тужыць.

У. па каханай.

|| аднакр. уздыхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (у 1 знач.).

хі́біць, хіблю, хі́біш, хі́біць; незак. (разм.).

1. Дапускаць пралікі, недакладнасці, рабіць памылкі.

2. перан. Баяцца каго-н., губляцца перад кім-, чым-н.

Перад кім хібіў старшыня, дык гэта перад начальствам.

чарадзе́й, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Вядзьмар, чараўнік.

2. перан. Той, хто зачароўвае, захапляе чым-н.

|| ж. чарадзе́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, -дзе́ек.

|| прым. чарадзе́йскі, -ая, -ае.

што¹, чаго́, чаму́, чым, па чым, займ.

1. пыт. і адносны. Указвае, пра які прадмет, рэч, з’яву і пад. ідзе гаворка.

Што там адбылося? Выканай вось што.

Што не ў меру, тое ў шкоду.

Што вы кажаце? (ужыв. таксама як выраз здзіўлення з выпадку чаго-н. сказанага).

2. пыт., у знач. вык. У якім стане, які, як.

Як наша вёска, што суседзі?

3. пыт., у знач. прысл. Тое, што і чаму́ (у 1 знач.).

Што не заходзіш да нас? Я раздумаў ехаць. — Што так?

4. пыт. і адносны. Тое, што і колькі (у 1 знач.).

Што яна варта.

Што ёсць духу.

Што толку ў гэтым (гэта значыць няма толку). Што яму за карысць ад гэтага? (якая карысць, няма карысці).

5. пыт., у знач. прысл. Навошта? для чаго?

Што нам спрачацца з імі?

6. адносны. Тое, што і які (у 1 знач.).

Хата, што каля лесу.

7. неазнач. Тое, што і што-небудзь (разм.).

Калі што — я прыеду і зробім.

Дайце мне з’есці чаго.

8. пыт. Ужыв. для выражэння пытання, перапытвання, уяўляе сабой сказ у знач.: што ты сказаў? што трэба? што такое? —

Глянь сюды. — Што? Што ты? Ну і што?

◊

А што — рэпліка ў адказ на пытанне ў знач.: чаму, чаго пытаешся. —

Ты хочаш гэта рабіць? — А што?

З чаго — чаму, па якой прычыне.

І з чаго ёй дрэнна стала?

На што ўжо — уводзіць уступальны сказ.

На што ўжо ён негаваркі, і то разгаварылі.

Ні за што — ні ў якім разе.

Ні за што, ні пра што —

1) дарэмна;

2) без прычыны, падстаў.

Ні з чым (застацца, пайсці і пад.) — без усяго.

Ні пры чым — не мае адносін, не вінаваты ў чым-н.

Ён тут ні пры чым.

Пры чым — у чым вінаваты, якія адносіны мае.

Пры чым тут я?

Ці што — пабочн. сл., якое выражае няўпэўненасць, сумненне.

Ну, будзем ужо збірацца, ці што?

Што да чаго — у чым сутнасць, сэнс чаго-н.

Разбярыся тут, што да чаго.

Што ж — рэпліка ў знач.: так, прыходзіцца згадзіцца.

Што ж, няхай будзе так.

Што за — у пытанні і вокліч: які.

Што за глупства?!

Што за дзяўчына да вас прыехала? Што за страва! (якая добрая).

Што зробіш! — рэпліка ў знач.: нічога не зробіш, так ужо будзе.

Што і казаць — вядома, сапраўды.

Факт, што і казаць, упартая рэч.

Што рабіць! — тое, што і што зробіш.

Што там — рэпліка ў знач.: добра, няхай.

Што ты (вы)? — выраз здзіўлення, спалоху, пярэчання.