цвёрды
1. твёрдый;
~дае це́ла — твёрдое те́ло;
2. жёсткий;
ц. ваго́н — жёсткий ваго́н;
3. перен. твёрдый; сто́йкий;
ц. хара́ктар — твёрдый (сто́йкий) хара́ктер;
~дая рука́ — твёрдая рука́;
~дыя ве́ды — твёрдые зна́ния;
~дае абяца́нне — твёрдое обеща́ние;
○ ц. зы́чны — твёрдый согла́сный;
ц. знак — твёрдый знак;
◊ ~дае сло́ва — твёрдое сло́во;
стая́ць на ~дай гле́бе (~дым гру́нце) — стоя́ть на твёрдой по́чве
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
агле́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць; агле́дзь; -джаны; зак., каго-што.
1. Акінуць позіркам, разгледзець з усіх бакоў, азнаёміцца з кім-, чым-н.
А. новы дом.
2. Абследаваць, вызначыць стан каго-, чаго-н. шляхам праверкі яго работы (чалавека, машыны).
А. хворага.
А. машыну.
3. Прывесці ў парадак; падправіць, паднавіць.
А. хату на зіму.
4. Заглянуць усюды, шукаючы каго-, чаго-н.
Агледзеў вагон — няма дзеда.
5. Выпадкова ці знарок адшукаць, напаткаць прыхаванае.
Назаўтра раніцай агледзеў ён скарб.
|| незак. агля́дваць, -аю, -аеш, -ае і агляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. агля́д, -у, М -дзе, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шара́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
1. Ад спалоху, нечаканасці і пад. рэзка кінуцца, падацца ўбок. Ваявода і афіцэры, убачыўшы магутную постаць каваля, шарахнуліся назад у вагон. Пестрак. Вырываючы з рук павады, шарахнуліся канчаткова спалоханыя коні. Брыль.
2. Разм. Моцна ўдарыцца, стукнуцца аб што‑н. Ногі ў .. [Кашына] запляталіся. І, як здалося Яўгену, раз ён нават пахіснуўся, шарахнуўся плечуком аб ферму. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мя́ккі в разн. знач. мя́гкий;
м. хлеб — мя́гкий хлеб;
мя́ккае святло́ — мя́гкий свет;
м. го́лас — мя́гкий го́лос;
мя́ккія ру́хі — мя́гкие движе́ния;
м. хара́ктар — мя́гкий хара́ктер;
○ м. ваго́н — мя́гкий ваго́н;
мя́ккая паса́дка — мя́гкая поса́дка;
мя́ккія зы́чныя — лингв. мя́гкие согла́сные;
мя́ккая вада́ — мя́гкая вода́;
м. знак — мя́гкий знак;
мя́ккая мэ́бля — мя́гкая ме́бель;
мя́ккае паднябе́нне — анат. нёбная занаве́ска;
◊ м. як воск — мя́гкий как воск
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́шта, -ы, ДМ -шце, ж.
1. Установа для перасылкі пісем, лёгкіх грузаў, грошай і пад., а таксама будынак, дзе яна размяшчаецца.
Работнікі пошты.
Здаць бандэроль на пошту.
2. Перасылка, дастаўка сродкамі гэтай установы.
Паслаць пісьмо па пошце.
3. Тое, што дастаўлена гэтай установай (пісьмы, пасылкі).
Разносіць пошту.
4. Такая ж установа, якая займалася адначасова рэгулярнай перавозкай пасажыраў у конных экіпажах (гіст.).
○
Палявая пошта —
1) воінская фельд’егерская паштовая сувязь;
2) закадзіраванае найменне вайсковай часці.
|| прым. пашто́вы, -ая, -ае.
Паштовая скрынка.
П. вагон (для перавозкі пошты). Ехаць на паштовых (у мінулым: ехаць на конях, што належалі пошце).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фо́сфарны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фосфару, уласцівы яму. Фосфарны пах. // Які мае ў сваім саставе фосфар. Фосфарныя солі. □ Звеннявая вырашыла правесці дадатковую падкормку пасеваў фосфарнымі і калійнымі ўгнаеннямі. «Звязда». // Зроблены з выкарыстаннем фосфару; пакрыты фосфарам. Фосфарныя запалкі. □ Мы з Тарлецкім маўчым. Можа і лепш, каб фосфарныя шарыкі падкінуць у вагон. Навуменка.
2. Які свеціцца падобна фосфару мігатлівым блакітным святлом. Фосфарнае святло месяца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насадзі́ць I сов.
1. (растения, деревья) насади́ть, насажа́ть;
н. фрукто́вых дрэў — насади́ть (насажа́ть) фрукто́вых дере́вьев;
2. (поместить) насади́ть, насажа́ть;
н. людзе́й у ваго́н — насади́ть (насажа́ть) люде́й в ваго́н;
3. (поставить в горячую печь) насажа́ть;
н. по́ўную печ хле́ба — насажа́ть по́лную печь хлебо́в
насадзі́ць II сов. (плотно надеть на что-л.) насади́ть;
н. ві́лкі на чарано́к — насади́ть ви́лы на черено́к;
н. чарвяка́ на кручо́к — насади́ть червяка́ на крючо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цяля́тнік, ‑а, м.
1. Хлеў для цялят. Раптам у шырокіх дзвярах цялятніка з’явіліся дзве постаці. Колас. Даверлівыя тупыя пысы .. [цялят] заўсёды радавалі Алёну, калі яна заходзіла ў цялятнік. Ермаловіч.
2. Той, хто даглядае цялят. Вопытны цялятнік.
3. Разм. неадабр. Таварны вагон, прызначаны для перавозкі жывёлы; цяплушка. Доўгі эшалон цяплушачных цялятнікаў падпоўз да дзівоснага і нязграбнага зборышча чорных рыштункаў. Чорны. Ехалі дамоў у таварным вагоне-цялятніку. Эшалон доўга выстойваў на станцыях. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упусці́ць, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.
1. каго-што. Даць увайсці каму-, чаму-н. куды-н.
У. пасажыраў у вагон.
У. холад у хату.
У. каплі ў нос (уліць).
2. каго-што. Выпадкова не ўтрымаць.
У. канец вяроўкі.
3. каго (што). Мімаволі даць магчымасць каму-н. уцячы, схавацца і пад.
У. зайца.
4. перан., што. Прапусціць, не выкарыстаць што-н. своечасова.
Ён свайго не ўпусціць.
У. магчымасць.
У. выпадак.
5. што. Уставіць у выразанае, паглыбленае месца.
У. замок у дзверы.
|| незак. упуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. упу́ск, -у, м. (да 1 знач.) і упуска́нне, -я, н. (да 1 знач.); прым. упускны́, -а́я, -о́е (спец.).
У. клапан.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мя́ккі, -ая, -ае.
1. Які ўгінаецца пры націсканні, няцвёрды, эластычны, далікатны.
М. хлеб.
М. абутак.
Мяккія валасы.
Мяккія рукі.
2. Прыемны для ўспрымання; не рэзкі.
М. голас.
Мяккае святло.
3. Плаўны, павольны.
Мяккія рухі.
4. перан. Лагодны, ціхі, спагадлівы.
М. характар.
М. чалавек.
5. Нястрогі, паблажлівы.
М. прыгавор.
6. Цёплы, несуровы.
М. клімат.
Мяккая зіма.
7. Які ўтрымлівае мала вапнавых солей.
Мяккая вада.
8. На транспарце: з мяккімі сядзеннямі або прызначаны для выкарыстання мяккіх сядзенняў.
М. вагон.
9. Аб зычным гуку: які вымаўляецца прыбліжэннем сярэдняй часткі языка да цвёрдага паднябення; проціл. цвёрды.
○
Мяккі знак — назва літары «ь».
|| ласк. мя́кенькі, -ая, -ае (да 1 знач.).
|| наз. мя́ккасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)