Ме́сца 1 ’прастора, пункт, мясцовасць’ (ТСБМ, Касп., Кліх, Янк. I), месцейка ’тс’ (Др.-Падб.), месцечка ’мясцінка’ (Янк. 3.), ст.-бел. мѣстце, мѣстцо ’месца’, ст.-рус. мѣстьце (XV ст.). Да ме́ста 1 (гл.).
Ме́сца 2 месцо ’рыначная плошча’ (Кліх), ’мястэчка’ (валож., іўеў., навагр., беласт., Сл. ПЗБ). Да месца 1. У выніку кантамінацыі бел. месца ’месца’ і места ’горад’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закарце́ць сов., безл., разг., неодобр. си́льно захоте́ться;
яму́ ~це́ла сяго́ння пае́хаць у го́рад — ему́ си́льно захоте́лось сего́дня пое́хать в го́род
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кіёск, ‑а, м.
Невялікая лёгкая будыніна для дробнага гандлю. Кніжны кіёск. Газетны кіёск. □ Буднік у першым жа кіёску купіў паперы і, напісаўшы на ёй некалькі слоў, заспяшаў у горад. Галавач.
[Фр. kiosque з перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
марафе́т, ‑у, М ‑феце, м.
Разм. У выразе: наводзіць марафет — прыхарошвацца, прыводзіць у парадак свой знешні выгляд (прычоску, бровы, губы і пад.). // Падчышчаць, упрыгожваць што‑н. (кватэру, горад і пад.).
[Тур. marifet — майстэрства, спрыт.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́ліс 1, ‑а, м.
Дакумент аб страхаванні жыцця, маёмасці і пад. Страхавы поліс.
[Фр. police.]
по́ліс 2, ‑а, м.
Гіст. У рабаўласніцкім грамадстве — горад-дзяржава, асобая форма сацыяльна-эканамічнай і палітычнай арганізацыі.
[Грэч. polic.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прына́длівы, ‑ая, ‑ае.
Які прыладжвае; прываблівы; прынадны. Як свежы калач, увесь горад прапах тым пахам духмяным мядовым. Лез вораг на гэты прынадлівы пах. Не знаў, што калач наш сталёвы. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
просну́ться сов., прям., перен. прачну́цца, мног. папрачына́цца;
ра́но просну́ться ра́на прачну́цца;
го́род просну́лся перен. го́рад прачну́ўся;
чу́вства просну́лись перен. пачу́цці прачну́ліся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засялі́цца, ‑сялюся, ‑селішся, ‑селіцца; зак.
Стаць заселеным. Я марыў, што пройдзе багата год і горад так заселіцца, што дойдзе па шашы аж да сяла, якое за дзве вярсты ад нас. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
метрапо́лія, ‑і, ж.
1. Гіст. У Старажытнай Грэцыі — горад-дзяржава (поліс) у адносінах да заснаваных ім калоній на тэрыторыі іншых краін.
2. Капіталістычная краіна ў адносінах да калоній, якімі яна ўладае.
[Грэч. mētēr — маці і polis — горад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нашто́, прысл.
1. пыт. 3 якой мэтай, для чаго.
Н. ты так робіш?
2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова ў даданых дапаўняльных сказах.
Папытайцеся ў яго, н. яму трэба было пераязджаць у горад.
3. у знач. часц. (звычайна ў спалучэнні са словам «ужо»). Ужыв. ў складаных сказах з адваротнай абумоўленасцю састаўных частак.
Н. ўжо быў добры чалавек Пракоп, а і той не стрымаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)