спля́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.
1. Сапсаваць што-н.; разбурыць, зруйнаваць.
Горад спляжылі ўшчэнт.
С. добрую касу.
2. што. Пра лес: вынішчыць, ссячы (разм.).
Будавалі дарогу і спляжылі ўвесь бярэзнік.
3. што. Вытаптаць, стаптаць; затаптаць, забрудзіць (разм.).
Каровы спляжылі жыта.
Усю пасцель спляжылі.
4. каго і без дап. Ударыць, пабіць (разм., груб.).
С. кіем па спіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упара́дкавацца, -куюся, -куешся, -куецца; -куйся; зак.
1. Навесці ў сябе парадак, справіцца з чым-н.
У. ў хаце.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пайсці налад, наладзіцца.
Жыццё горада паступова ўпарадкавалася.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць добраўпарадкаваным.
Горад упарадкаваўся.
|| незак. упарадко́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца; наз. упарадко́ўванне, -я, н.
|| наз. упара́дкаванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сцямна́, прысл.
Вельмі рана, зацемна. У страшэнным смутку .. [Тоня] перабыў дзень, а назаўтра, яшчэ сцямна, паклікаў перакупшчыка, прадаў шмат што з гаспадаркі і паехаў за дваццаць вёрст у горад. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́сца 1 ’прастора, пункт, мясцовасць’ (ТСБМ, Касп., Кліх, Янк. I), месцейка ’тс’ (Др.-Падб.), месцечка ’мясцінка’ (Янк. 3.), ст.-бел. мѣстце, мѣстцо ’месца’, ст.-рус. мѣстьце (XV ст.). Да ме́ста 1 (гл.).
Ме́сца 2 месцо ’рыначная плошча’ (Кліх), ’мястэчка’ (валож., іўеў., навагр., беласт., Сл. ПЗБ). Да месца 1. У выніку кантамінацыі бел. месца ’месца’ і места ’горад’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закарце́ць сов., безл., разг., неодобр. си́льно захоте́ться;
яму́ ~це́ла сяго́ння пае́хаць у го́рад — ему́ си́льно захоте́лось сего́дня пое́хать в го́род
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прына́длівы, ‑ая, ‑ае.
Які прыладжвае; прываблівы; прынадны. Як свежы калач, увесь горад прапах тым пахам духмяным мядовым. Лез вораг на гэты прынадлівы пах. Не знаў, што калач наш сталёвы. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́ліс 1, ‑а, м.
Дакумент аб страхаванні жыцця, маёмасці і пад. Страхавы поліс.
[Фр. police.]
по́ліс 2, ‑а, м.
Гіст. У рабаўласніцкім грамадстве — горад-дзяржава, асобая форма сацыяльна-эканамічнай і палітычнай арганізацыі.
[Грэч. polic.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кіёск, ‑а, м.
Невялікая лёгкая будыніна для дробнага гандлю. Кніжны кіёск. Газетны кіёск. □ Буднік у першым жа кіёску купіў паперы і, напісаўшы на ёй некалькі слоў, заспяшаў у горад. Галавач.
[Фр. kiosque з перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
марафе́т, ‑у, М ‑феце, м.
Разм. У выразе: наводзіць марафет — прыхарошвацца, прыводзіць у парадак свой знешні выгляд (прычоску, бровы, губы і пад.). // Падчышчаць, упрыгожваць што‑н. (кватэру, горад і пад.).
[Тур. marifet — майстэрства, спрыт.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
просну́ться сов., прям., перен. прачну́цца, мног. папрачына́цца;
ра́но просну́ться ра́на прачну́цца;
го́род просну́лся перен. го́рад прачну́ўся;
чу́вства просну́лись перен. пачу́цці прачну́ліся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)