лакіро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. лакіраваць.

2. Слой лаку, якім пакрыта што‑н. Лакіроўка сцерлася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пла́ст ’спрасаванае граблямі бярэмя сена’, ’шчыльны слой чаго-небудзь’, ’гарызантальны слой пароды’ (ТСБМ, Др.-Падб., Сцяшк. Сл., Яруш., Шат., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк.; сміл., арш., Стан.; ЛА, 2), віл. пласто́к ’бярэмя, ахапак’ (Жыв. сл.), ’плоскі слой гліны’ (Вярэн.; Жыв. НС), ’лён, што застаецца на шчотцы пры часанні кужалю’ (міёр., Шатал.), ’пачаскі’ (воран., Сл. ПЗБ), пла́сцік ’кавалачак парэзанай бульбы’ (Вешт.), пласце́нь ’пласт мёду, сена’ (Нас.), пласт ’укладванне палатна ў час бялення — гармонікам’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), ’сувой палатна’ (барыс., ЛА, 4), пла́стам ’выцягнуўшыся’ (Нас.). Укр. пласт, пластівʼя ’слой’, ’галіна хвойнага дрэва’, ’складзеная капа сена’, пласцʼе́нка ’абярэмак сена’, пластє́ ’жардзіны, прызначаныя для будаўніцтва’, рус. пласт ’валок скошанай травы’, ’бярэмя сена, якое бярэцца віламі’, польск., в.-луж. płast ’соты’, чэш. plást і plástev, славац. plást ’тс’, ’сотавы мёд’, славен. plȃst, plȃstje, plȃstovje ’слой’, ’малы стог’, серб.-харв. пла̑ст ’капіца, стажок, тарпа’, ’слой’, макед. пласт, балг. пласт ’пласт’. Прасл. *plastъ з мяркуемым першасным значэннем ’шырокі і тонкі слой, пласт’ (Махэк₂, 455) ці ’мата, від пляцёнкі, падобнай да тканіны’, якое з і.-е. *plōt‑t‑u‑s: ст.-інд. práthati ’пашырае’, ’раскладаецца (пра труп)’, літ. išplė́sti, išplė̃sti ’пашырацца, распаўсюджвацца’, лат. plats ’шырокі, прасторны’, ст.-інд. pr̥thú‑ ’шырокі’, с.-в.-ням. fletze ’слой пароды’, італ. fiadone ’пласт мёду’. Буга (РФВ, 73, 336) звязвае прасл. *plastъ з літ. plãštaka, plaštakà ’далоня’, Траўтман (223) і Мацэнаўэр (LF, 12, 349) — са ст.-в.-ням. flah ’плоскі’, гл. плоскі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ве́рхні, -яя, -яе.

1. Які знаходзіцца, размешчаны на версе, вышэй за іншых.

В. слой.

Верхняя губа.

2. Блізкі да вытокаў.

Верхняе цячэнне.

3. Які надзяваецца зверху на што-н.

Верхняе адзенне.

4. Які адносіцца да вярхоў (у 8 знач.).

В. рэгістр.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сто́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

Слой, пласт, складка чаго-н.; рэдзь.

◊

У адну столку (у дзве, тры і г.д. столкі) — у адзін (два, тры і г.д.) разы.

Скласці матэрыю ў дзве (тры) столкі (у некалькі разоў).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

варане́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. вараніць.

2. Слой вокіслу, утвораны на паверхні металічнага прадмета шляхам награвання або хімічнай апрацоўкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бала́стны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да баласту (у 1, 3 знач.). Баластная сістэма карабля. // Зроблены з баласту. Баластны слой чыгуначнага палатна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патрыцыя́т, ‑у, М ‑цыяце, м.

Гіст. Вышэйшы і самы багаты слой грамадства ў сярэдневяковых гарадах Заходняй Еўропы, у руках якога канцэнтравалася ўлада.

[Лац. patriciatus.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

склюдава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., што.

Секучы ўдоўж, знімаць паверхневы слой (з дрэва і пад.). Склюдаваць сцены. □ Тамаш узяўся склюдаваць хату. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цынкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак., што.

Наносіць слой цынку на паверхню металічнага вырабу для аховы яго ад атмасфернай, грунтавой ці марской карозіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

варані́ць, ‑раню, ‑роніш, ‑раніць; незак., што.

Утвараць на паверхні металічных прадметаў (сталі, чыгуну) тонкі слой вокіслу чорнага, цёмна-сіняга або карычневага колеру; чарніць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)